KERST-INN

Lievelieke warmt de bewoners voor met een kerstkwis. Tijdens de kerst-inn zingen we: de herdertjes lagen bij nachte, U zijt wellekome, Heidschi Bumbeidschi (een Beiers wiegeliedje), er is een kindeke geboren op aard en I wish you a merry christmas. We wiegen mee op de bekende Christmas carols uit nostalgische radiojaren. Cornelia Hopsasa maakt zich druk om de kerstkabouters waarvan er enkele ontvoerd zijn en de achterblijvers de muts over de ogen getrokken hebben. Wanneer we een plausibele verklaring geven en haar aanstellen als bewaker, is ze helemaal tevreden. Al een beetje in kerstsfeer vertellen de bewoners aan de hand van themawoorden over hun fondantgekleurde kerstherinneringen ten tijde van papieren kerstklokken, handgeschreven kaartjes met Z.K. & G.N. erop, en grotpapier. Dat doen we deze keer door de microfoon, zodat iedereen in de huiskamer mee kan luisteren. Iedereen vindt het fijn om zijn of haar verhaal te doen. JJ: 'Nu heb ik eindelijk het kerstgevoel. Het werd verdorie tijd ook, want morgen is het al zover.'

Kerstboom Iedereen had thuis een echte kerstboom (met kerstkransjes en kerstflikken erin) uit het bos, behalve het Maggimaedje: Ik kreeg ook geen nieuwe kleren en een karig kerstmaal, omdat mijn vader zo gier was'. Bij elke ontkenning krijgt ze een knuffel, omdat ze zo zielig is. Dat vindt ze helemaal geweldig. Enkelen zijn toen de kunstboom zijn intrede deed, overgeschakeld: dan kon je de boom met ballen en lichtjes zo inklappen en op zolder zetten. Hoefde je 'm de kerst erop alleen maar uit te vouwen. 
Lampjes of kaarsjes in de boom: waskaarsjes op een knijper rozet, elektrische witte kaarslampjes en gekleurde lampjes. Er was altijd wel een lampje defect. Er brandde dan niets, dus ging je naar de V&D voor een nieuw. En dan duimen dat ze eenzelfde (vorm en watt) hadden. Kaarsjes mochten ze zelf aansteken (oh, die geur van zwaegelkes van Swallow) en uitblazen. 
Engelenhaar: dat zie je nu niet meer, toen bedekte je de hele kerstboom ermee. Het was gemaakt van glasvezel en je moest ermee oppassen, anders had je allemaal krassen in je handen. En dat jeukte!

Kerststal of grot: een enkeling heeft een eigenhandig getimmerd stalletje. Het gros bouwde van grotpapier, kussens, dekens en karton een grot waar de kerstgroep in werd geplaatst. In het bos verzamelde je mos, dennenappels die je verzilverde en hulst. Met uiteraard de drie wijzen met hun kameel uit het Oosten op gepaste afstand; zij werden tot 6 januari elke dag een stapje dichterbij gezet.
Piek: de piek was het pronkstuk en werd meestal door vader op de boom gespietst. Of door diegene die het langste was.

Middernachtmis: de nachtmis wekt bij iedereen een magische herinnering van saamhorigheid, indrukwekkende versieringen, galmende klassieke muziek (door een knapenkoor) en koude tenen. Na de mis ging je, veelal door de sneeuw met zijn allen met een blij gevoel huiswaarts waar moeder klaarstond met karboet. Daarna hup het bed in, want de volgende morgen was er voor dag en dauw weer de ochtendmis (met kerststol na) en 's middags het lof.

Witte kerst: memorabel waren de kerstmissen met sneeuw. Dan werd er als de lampen aanfloepten thuis ge-mens-erger-je-niet en geganzenbord en overdag buiten sleetje gereden en sneeuwballengevechten gehouden.

Kerstgevoel: een feest van vrede en licht, samenzijn, je verbonden voelen met je familie. Floris: mijn hele leven heb ik gebeden voor vrede op aarde, maar er is overal oorlog.
Kerstdiner: als moeder zwoegde je dagenlang in de keuken om onovertroffen spijs & drank op de kerstdis te zetten. Op de menukaart prijkten zondagse soep en een eigen (vetgemest) konijn met spruitjes (een enkeling at gewekte asperge). Twee heren zweren bij halve haan met appelmoes. Mijnheer Demijne gekscherend: 'Dan hoeven we er maar een te slachten.' De tuinman smulde als enige van pasteitjes en koude schotel. Het toetje was pudding uit een vormpje of gestoofde rode peertjes, slagroom (wel stijf geklopt eiwit) kan men zich niet herinneren.  

VERSIEREN

Ineens is iedereen ervan overtuigd dat het eerste kerstdag is. Komt het omdat er voor iedereen persoonlijk een kerstliedje wordt gedraaid, omdat de huiskamer volstaat met kerstdeco of is het omdat de Frêle Freule als eerste een kerstkaart heeft ontvangen? Er zit niets anders op om sjoemelfoto's te knippen. Merie versiert de kerstman. Dat is zoiets als een piek hoort op een boom. Als ze straks de foto ziet, zal ze zeggen: 'Flauw hoor, ik werd gedwongen zo te poseren.' Klopt en dat doet ze maar wat graag. De eeuwelinge wil geen rode muts met belletje op, maar als haar dochter aandringt, speelt ze graag voor mrs. Claus. Lievelieke en het Maggivrouwtje vouwen knus servetten. Als JJ in de stoellift wordt getild, slaat het Maggivrouwtje de hand voor haar mond: 'Daar wordt er eentje opgehangen.' Gejoechjach. Met zo'n opmerking en haar schattige snuitje kan de middag eigenlijk al niet meer stuk. Ze kan zo heerlijk met zich laten sollen, dus plakt Lievelieke er een snor en baard op. Mijnheer Demijne ziet de kerstmutsen en zwaait: 'Wat kosten ze?' Ik: 'Voor u slechts een euro!' Hij kletst zijn handen op de bovenbeen en zegt met zware stem: 'Ho Ho Ho, kan ik ook huren?' Floris en Haas willen geen liedje en geen muts; ze willen naar huis, terwijl het hier zo gezellig is. Sjimmie wil met zijn buurman ('We zijn al vanaf de kleuterschool vrienden') gekiekt worden: 'Dan houden we wel een boompje vast voor de kerstsfeer.' JJ wil een nummer van een gewichtige zangeres die ze omschrijft als: een N, blond, 80 jaar met een dijk van een stem. Ik noem: 'Aretha Franklin, de vorig jaar overleden Nathalie Cole ('Nee, dat is een man.'), Patti Labelle, Diana Ross. Oh, u bedoelt Amalia Jackson?' Amalia is niet te vinden op Spotify. Ze is ook geen prinses, Mahalia is de gospelqueen. Gegrinnik. Het duurt even, net als met de drie koningen, maar we komen er wel. JJ kan de stem die 'Holy night' zingt niet thuisbrengen. Wanneer ik per ongeluk 'Que sera' activeer, roept ze blij: 'Die bedoel ik!' 'Dat is Doris Day, maar zij heeft een lichte huidskleur.' 'Zij: 'Ik vind alles best. Harder.' Verwendy vervangt 123456789Tieneke als kerstengeltje. Roosje hangt zogenaamd de ballen in de boom. Een geboren toneelspeelster. TT zat vroeger bij het kerkkoor, maar kan geen enkel kerstliedje opnoemen. We zingen en draaien de populairste in haar linkeroor. 'Herkent u ze nou?' Hoofdschuddend haar schouders optrekkend: 'Ik hoor rechts niet.' 'Eh, had u dat niet eerder kunnen zeggen?' we giechelen allemaal als schoolmeisjes. LieveLieke zingt in haar rechteroor. Ze schudt bandieterig van nee: 'Maar dat komt ook, omdat ik niks zie.' Ze moet er zelf om lachen: 'Wat wil je, ik ben 95.' 'Da's stokoud. Ik ben pas 18', lieg ik. Plagerig pakt ze mijn hand: 'Daar geloof ik niets van. Ik zie veels te veel rimpels.' Hier wordt iemand ontmaskerd. Elsjefiederelsje poseert  als een volleerd model en geniet als we zeggen: 'Nou, u staat er mooi op.' Natuurlijk kweelt Mariah Carey vrolijk voor de zusters: 'All I want for Christmas.' Merie staat op en swingt met ze mee: 'Hollekidee.' Tante Leen had de fotografe in haar spiksplinternieuwe wheels vast willen leggen, maar ze zit net lekker in haar fauteuil. 'Geef me die kerstster maar in de handen,' gebaart ze, 'en dan lach ik er nog bij ook!' Op zijn kamer vraagt de tuinman naar de kerstmutsen in mijn hand. 'Wil je er ook een op? Je voldoet aan het profiel voor de kerstman.' Uiteraard schuddebuikt hij.

De bijbehorende foto's zijn te vinden op Facebook Zorghuis Tegelen

VAN STAL

Pappi vraagt zelf of er niet geposeerd moet worden met het verbluffend mooie eindresultaat. 

Kerst is voor velen tegenwoordig meer een sfeerfeest dan een religieuze viering. Ondanks dat hooggespannen verwachtingen voor een vrolijk kerstfeest zelden worden verzilverd. Twee of drie zondagen uitgeblust op bank uitbuiken, verplicht familiebezoek, ruzie met een te lollige oom in de olie, het kerstdiner met een gerecht dat je voor het eerst maakte en dat tegenviel, en last but not least uit pure meligheid/verveling voor de duizendste maal Sissi kijken. Wrang is dat alleenstaanden extra depri worden, omdat ze geloven dat iedereen gezellig Kerstmis viert.

De voorpret is vaak mooier dan 'verplichtingen'. Voor pappi kan de kerst niet meer stuk. De grote kerststal wordt, jawel, van stal gehaald. In de kapel van het Zorghuis wordt pappi voorzien van dozen met beeldjes, mos en kerstmuziek van weleer. Pappi pakt de beeldjes uit en groepeert ze op kleur en soort. Een met Brenda Lee meefluitende KanariePiet schaakt met de acht koningen. Begrijpelijk. Tutti heeft last van de winterblues en zoekt regelmatig een troostschouder; zelfs Sjef helpt vandaag niet. Mijnheer Demijne wil niet meehelpen: hij is nog een beetje ontstemd, omdat Sjimmie tijdens de Pietenbingo meer aandacht van mij kreeg dan hij. Jongens toch! In het voorbijgaan zingen zusters mee met Jingle Bells, Winter Wonderland en Let it snow. Bing Crosby, Frank Sinatra en Dean Martin zijn nog net zo aanstekelijk. 

Voor het eerst van zijn leven hebben we een kameel met vier poten, maar zoals altijd is er iets gebroken. In krantenpapier uit 1985 (waar een 56 cm bak van een tv in de aanbieding is voor 495 gulden en maar liefst 12 voorkeuzezenders!) rolt een onthoofde ezel. Pappi: 'Die kunnen we nog lijmen.' Hij neemt plaats achter de tafel waarop de kerststal staat. Maria krijgt een reserve Josef. Regelmatig steekt iemand het hoofd om de deur en voorziet hem van complimentjes. Aan zijn glundergezicht zie je dat hij het hoort, maar Pappi gaat onverstoord verder met het plaatsen van schaapjes, herders, de os en de ezel. 'Och de Jezus, passen de acht koningen en twee kamelen er nog wel op? En een bos wil ik er ook bij.'

Mos wordt met precieze vingertoppen aangeduwd. Schaapjes en hondjes worden telkens verzet: 'Moeilijk stilzitten voor zo'n beestjes', verdedigt Pappi. Biezen kegels met klimop dienen als bomen. Tegen vijven vraagt pappi naar zijn fiets en om touw. O jee, maar het is om het bos vast te maken aan de kerststal. Vlug zet ik 'De herdertjes lagen bij nahahachte' in. Pappi haakt aan en doet zelfs nog een wiegwalsje op It's the most wonderful time of the year. That's the true (Christmas) spirit.

Pappi en zijn huisgenoten zijn te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

WERK AAN DE WINKEL

Na een nachtvorst vallen de blaadjes allemaal tegelijk van de bomen. Pappi: 'Een man heeft gisteren de bladeren van het bordes geveegd. Maar of hij het goed heeft gedaan?' De zon heeft de mist opgelost: 'Zullen we gaan kijken?' Pappi gretig: 'Ja, want ik ben wel benieuwd.' Het bordes ligt er keurig bij en pappi kan niet anders dan dat toegeven. In stilte denk ik: knap van 'm. Hij de tuin in wijzend: 'Maar de padjes zien er niet uit.' In stilte denk ik: tuurlijk, ik wist het. 'Zal ik de bladhark halen? Dan schep ik de hopen in de groencontainer', opper ik. 'Doe maar', zegt pappi vlot. Hij harkt en harkt tot de groencontainers vol zijn en de paden schoon. Het is onderhand etenstijd. Omdat pappi sloft, stel ik voor dat ik de groencontainer naar voren breng en dat hij alvast naar binnen loopt. 'Om de dooie dood niet', zegt pappi, 'heb ik al het werk gedaan en ga jij (langs de vensters van de huiskamer lopen en) met de eer strijken. Ze warmen de soep wel voor me op!'

PIETENBINGO

De surprisemiddag veroorzaakt ruim een uur van te voren gezellige chaos. Wat staat er te gebeuren? Eindelijk wordt er op de deur gebonsd. We zingen: 'Hoort wie klopt daar kinderen.' GiebelPietinnen strooien gul met pepernoten. De muziek gaat uit en nummers worden afgeroepen door de microfoon, zodat iedereen ze goed kan horen. Pappi moet worden overgehaald om mee te doen en laat zich van zijn fanatiekste kant zien. De veelal negentigplussers kruisen fanatiek nummers weg of verzuchten: 'Hoe kan dat nou, de afgeroepen nummers staan helemaal niet op het kaartje!' Sjoegele! We krijgen de slappe lach van honderdduizend maal 'Gaan we voor een rijtje?' Is dat horizontaal, verticaal, diagonaal of rectaal?' En: 'Is dat van links naar rechts?' Geregeld staat er iemand op scherp. Bardotje - een professionele kienmien - heeft als eerste prijs. Ze glundert naast 123456789Tieneke. 'Als er dubbele winnaars zijn, horen we de afgunstige mopperaars: 'Ik wist niet dat free play afgestreept mag worden.' Of: 'Ik miste net de belangrijke nummers.' 'Maak dich neet zo drok', lacht Tante Leen, trotse winnares van twee winterse prijzen, best een beetje vals. Bij nummer 11, vult de zaal: '... de gek zelf' aan. Bij 10 repeteert Mijnheer Demijne melig: 'Wie niet weg is is gezien.' Nummers worden regelmatig geëchood. De secondanten die meekijken, horen meer dan eens van de betreffende bewoner: 'Moet ik deze echt aankruisen? Weet u het zeker zuster?' 'Schudden met die zak!' 'Het is de zak van Sinterklaas, maar waarom hebben de pieten die dan?' vraagt Mijnheer Demijne zich af. 'Ssst.' Het is maar een spelletje, maar iedereen heeft het puntje van de tong uit de mond steken van spanning - frappant ook dat de hele middag niemand naar de wc hoeft! Van ongeduldigen horen we: 'Is nummer x al geweest? Oh, maar dan had ik ook kien!' Sjimmie durft niet te roepen, omdat er bij valse kien een Sinterklaasliedje moet worden gezongen: 'Ik krijg er nu al buikpijn van. Ik roep niet hoor.' De GiebelPietinnen strubbelen met de petieterige bingoballetjes: 'Die zouden het pepernootformaat  moeten hebben.' Als de tuinman driemaal wint, schuift hij een prijs door naar buurman Sjimmie die telkens een nummer achter het nest vist. Het is een sneeuwman wiens buik verlicht in alle kleuren van de regenboog. Als roze blijft hangen, duwt hij het lampje met een slap handje van zich af: 'Ik ben geen homo.' De buurvrouw van de zeute grapt: 'Nou, je hebt er anders wel een handje van, bovendien is er helemaal niets mis met homomannen.' Sjimmie lacht wijs en wacht zijn kans af om het vermaledijde roze sneeuwmannetje te dumpen. Tante Poes wil, voordat de GiebelPietinnen naar Spanje koersen nog met ze op de foto: 'Anders geloven ze thuis niet dat ik hier was.' Het was weer gedenkwaardige lol.

De bijbehorende foto's van de Pietenbingo zijn te zien op Facebook Zorghuis Tegelen 6 december.

ADRESSERING

Een onvoorstelbaar staaltje van een disfunctionerend brein van een dementiepatiënt

Pappi duwt me, licht verontwaardigd, op zijn kamer een envelop onder de neus: 'Moet je nou kijken. Zijn na al die jaren eindelijk mijn voorletters en mijn achternaam correct geschreven, klopt het adres niet. Hoe komen ze erbij: ik heb zelfs nooit in de Annastraat gewoond. Ik heb het al doorgestreept en het goeie adres [zijn geboortehuis] opgeschreven. Wil jij hem voor me op de post doen?' 'Is goed', zeg ik, want hoe leg je dit uit? De brief stop ik in mijn handtas. Pappi ziet de brief verdwijnen: 'Niet vergeten he, want misschien is het belangrijk nieuws voor me.'

Pappi en zijn huisgenoten zijn te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

ZONDAGSGELD

Tijdens het maandelijkse huiskamergesprek met de bewoners over de mate van hun welbevinden, horen we niets dan lof. Fijn om te horen. Op de rondvraag 'Of er dan echt geen wensen zijn?' antwoordt het Maggivrouwtje rap: 'Zondagsgeld.' De mevrouw die geboren is in de tijd dat een ulevel*, lolly, karamel of noga rond een cent kosten, vraagt maar liefst 1 gulden zakgeld per week; een godsvermogen in de jaren dertig. Ze wordt overboden door Elsjefiederelsje met 5 dubbeltjes. De anders zo bescheiden E. kan niet achterblijven: 'Voor een autootje.' Het Maggivrouwtje: 'Ik spaar het zondagsgeld ook hoor.' Een bestemming heeft ze er nog niet voor. Gewoon uit zuinigheid en dat je altijd wat achter de hand hebt.' Daar heeft Cornelia Hopsasa geen oren naar: 'Als ik zondagsgeld krijg, koop ik er allemaal snoep voor en dat prop ik allemaal tegelijk in mijn mond.' Haar gezicht bevestigt haar woorden: 'We zijn met twaalf broers en zussen, anders vis je achter het net.'

* een ulevel is een vierkant gestold suiker snoepje

INTOCHT VAN SINTERKLAAS

De activiteitenbegeleidster kleedt de haard knus aan met pakjes, de zak en andere Sinterklaas attributen. Het mag, want Sinterklaas is aangekomen. 'Hoeveel kilo?' vraagt Tutti gevat en guitig. Haha. Ze trekt haar trui omhoog en toont haar buukske dat door een te strakke tailleband in twee ringen wordt verdeeld: 'Net zoveel als ik?'  'Dat valt best mee. De knoop staat op springen, maar zit er nog aan. Je komt nog niet in de buurt van de bolle buik van de kerstman.'

CORVEE

Samen met Merie CORvee! Er wordt heel wat afgelachen tussen die twee.

BRAAFSTE JONGETJE VAN DE KLAS

De Sint is in ons land gearriveerd en ineens zijn de bewoners stuk voor stuk het braafste jongetje/meisje van de klas.

Alle foto's zijn te zien op Facebook Zorghuis Tegelen

OUWE SNOEPER

Pappi en zijn huisgenoten zijn te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

SPIEGELBEELD

We zitten met allemaal grijze duifjes in een kring. Wanneer de vraag 'Wat voor haarkleur heb je?' voorbijkomt, voelt de helft aan de haren. De andere helft noemt zonder pardon bruin of wit (blond). Niemand heeft een grijze tooi. De kleur die men vroeger had, wordt benoemd evenals vlechten, paardenstaarten, jumbo formaat strikken in het haar en schildpadspelden die Drika op zijn plat 'spangen' noemt.

Op zijn kamer krijgt pappi een foto van zichzelf te zien. Hij herkent de man op de foto niet: 'Wat een dikkop!' Ik: 'Dat ben jij. Echt! Je ziet er goed uit.' Ongelovig kijkt hij me aan. Hij voelt aan het dons op zijn hoofd: 'Die meneer op de foto is kaal.' Ik: 'Kijk eens in de grote spiegel.' Pappi kijkend naar zijn hoofd in spiegelbeeld: 'Och gossie.' Lachend toont hij zijn onafscheidelijke kammetje uit het borstzakje van zijn sporthemd: 'Sleep ik dat ding elke dag mee, terwijl ik het helemaal niet nodig heb!'

Pappi en zijn huisgenoten zijn elke dag te volgen op Facebook Zorghuis Tegelen

SCHOENENDOOS

Na het klok verzetten moeten we allemaal wennen aan het vroege donker. Pappi is zich er soms ten dele, soms geheel van bewust dat hij aan vasculaire dementie lijdt. 'Ik snap het niet' hoor ik vaak. Telkens probeer ik het uit te leggen aan de hand van plastische voorbeelden. Ditmaal toon ik een fotoalbum en een schoenendoos vol gehutselde foto's: 'In het fotoalbum zijn de ingeplakte foto's op volgorde gerangschikt. Zo klopt het qua tijdsverloop: van jong naar ouder. Jouw geheugen is als deze schoenendoos. Niks chronologische volgorde: een zwart-witte babyfoto ligt tussen een sepia beeltenis van zijn ouders en een kleurenafdruk uit de zeventiger jaren.' Hij knikt alsof hij het begrijpt en duwt mijn hand vol foto's van zich af, staat op en sluit de overgordijnen. 'Waar blijft R.?', vraagt hij bezorgd. Voor pappi is R. (mijn oudere broer) zeven. 'Hij had allang binnen moeten zijn. De straatlantaarns branden al. Jij mag ook niet weg al ben je 23 (dank u wel!) Het is gevaarlijk buiten. 'Hoe oud ben jij?' wil ik weten. Hij lacht: '18!' Een simpel rekensommetje leert dat dit onmogelijk is, behalve voor pappi. 'Waar zijn ons vod en moed?' vraagt pappi die momenteel meent dat hij op de Lageweg 3 te D. verblijft. 'En is mam alleen thuis?' Geduldig probeer ik hem uit te leggen dat het 2019 is en hij over dik drie maanden 92 wordt. Hij wrijft zich lachend in de handen: 'Da's waar ook. Dat is deze week nog.' Ik had het erbij kunnen laten als hij niet naar de kalender had gevraagd. 'He, ik loop achter, de bladzijde staat op oktober', wijst pappi. Ik: 'Nee het klopt zo. Het is nu oktober. Over drie maanden is het januari. Tel maar hardop mee: oktober, november, december, januari. Pappi: 'Dan pas? Maar dan ben ik al dood!'

SNIPVERKOUDEN

Mijnheer Demijne heeft een koutje gevat. Hij snottert wat, verder geen klachten. Niets om je zorgen over te maken. Toch heeft zijn dochter liever niet dat hij een frisse neus gaat halen. Drie dagen later tref ik 'm met zijn hand aan de deurklink klaar om naar buiten te gaan: 'Hoe is het met de verkoudheid?' Hij, breed lachend en met zijn rechterhand wegwuivend: 'Weg!' Ik: 'Fijn om te horen.' Hij nog steeds lachend: 'Maar ze kunnen zo weer terugkomen, hoor!'

Pappi en zijn huisgenoten zijn elke dag te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

DE KOPEREN TUIN

De officiële ingebruikname van de jeu-de-boulesbaan is uitgesteld vanwege snipverkouden bewoners die niet naar buiten willen/mogen om een frisse neus te halen (het is slechts 8 graden). Maar het is zonde om op zo’n zonnige herfstdag de baan onbenut te laten en niet te genieten van de schitterende setting.  Pappi is in zijn sas als aanharker (en hij harkt en hij harkt en hij harkt ...). De sportieve V. heeft balgevoel en gooit alle stalen boules tegen de but. Ze heeft duidelijk een onderhandse-gooi voorsprong op ons, maar I. pikt het snel op en ik durf iets meer kracht aan de bal te geven. Door te tireren krijgt pappi - ooit een verdienstelijk biljarter die weet te serreren - alsnog de boules zo dicht mogelijk bij de but. 

Frankrijks volksport numéro un is vooral vermaak.Speelrondes bestaan uit klassieke petanque en een zelfverzonnen panna waarbij we de stalen boule onder de pootjes van een bokje door moeten laten rollen. Na de oefenspeelronde moeten de dames aan het werk en warmen wij − intussen in de schaduw − op met een mok hete thee. Een ding is zeker: aan de jeu-de-boulesbaan gaan we veel plezier beleven.

Alle foto's zijn te zien op Facebook Zorghuis Tegelen van 10 november

MOVEMBER

Movember met de M van moustache is een jaarlijks terugkerend event waar mannen een snor kweken om aandacht te vragen voor prostaatkanker, teelbalkanker en de gezondheid van de man in het algmeen. November is dus mannenmaand en ja, natuurlijk dragen onze mannen een snor! Sjimmie kan zo bij de politie. Janneman wil anders dan de anderen. Hij prefereert een 'McCloud' snor die hem geweldig staat, vindt ook zijn echtgenote. De tuinman voelt zich Sherlock Holmes. Floris wil liever een Italiaans streepje in de trant van de Godfather op zijn bovenlip. Of zal hij Hop Sing uit Bonanza imiteren? Die brede donkere snor is in ieder geval niet aan hem besteed. Mijnheer Demijne probeert door een dutje te fingeren er een stokje voor te steken, maar dat doet de fotografe wel. KanariePiet steunt de actie, maar hij is volgens eigen zeggen net gladgeschoren;-)

Zie de foto's van de heren op Facebook Zorghuis Tegelen van 8 movember

PAK JE BIEZEN

Pappi verkeert in de verkeerde tijdzone. Hij is ervan overtuigd dat hij op de Lageweg 3 in Dreumel woont. Dat adres is van zijn geboortehuis, binnenkort 92 jaren geleden. Wanneer de verzorger beweert dat hij in het Zorghuis is, is pappi's achterdocht gewekt. Als niemand kijkt, pakt hij zijn biezen. Pappi kan buiten de poort, omdat hij geen restricties heeft opgelegd. Met zijn mariniersbaret op kan hij de wereld aan, denkt hij. Wat zijn nu eenmaal 89 kilometer? 

De zusters gaan de wegloper achterna. Bruusk weert hij ze af: 'Jullie zitten allemaal in het complot.' Om hem mee te krijgen, dien je te strooplikken, want 'moeten' komt niet in zijn Winkler Prins voor. Het vooruitzicht van Lieke op een kopje thee met koekjes slikt hij voor zoete koek. Binnenskamers achter een dampende kop thee, de mond vol zoet en de ogen op hem gericht, belooft hij met volzinnen beterschap: hij zal het NOOIT meer doen. Zijn snoet spreekt boekdelen.

Pappi en zijn huisgenoten zijn dagelijks te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

MEEZINGGARANTIE

Vooraf aan het Oktoberfest peuzelen de bewoners Pommes mit Würstchen en krijgen ze een hoedje op. De eetzaal wordt omgetoverd tot balzaal. Joekskepellen Waers en MeDunk trekken hun Lederhosen en Dirndls aan. Als opwarmertje schallen er meezingers uit de box. 'Drinken jullie bier? Daar heb ik zo'n zin in', vraagt Mijnheer Demijne. 'Ja, klar', we nodigen hem uit in onze hoek. Mijnheer Demijne glijdt behendig zijn stoel als een bierpul over de tap, onder de lange tafel door. We spreken af dat we de hele avond Deutsch reden. Gezellig, iedereen heeft zin in een feestje.

Na een half uurtje plaatjes draaien, kondigt Sandy de huisband aan. Jetzt geht die Party erst richtig los. Onze eigen dansmarietjes maken er met hun openingsdansje een weergaloos schouwspel van. Joekskapellen Waers en Medunk kennen onze pappenheimers en spelen nummers met meezinggarantie. Kanen, ein Prosit, meedeinen, wiegende opgeheven armen, vingerdrummen op tafel, foxtrotten en zelfs naar het toilet gaat het in polonaise. Mooie momenten als de eeuwelinge de hand van de buurvrouw zoekt om te sjoenkelen, Wil met zijn trompet naast pappi plaatsneemt en die met Wils hoed op op zijn wandelstok blaast, en de beide tortelduifjes romantisch handje vasthouden (het pakt zich). Floris krijgt een echte in de handen gedrukt en trompettert een eind weg en E. haalt malligheid uit en trekt een grimas.

In de pauze houden we de Stimmung vast met Schlagers, vasteloavendnummers en Limburgse klassiekers. U vraagt, wij draaien. De dikke trom speler zet met een ferme slag in. De joekskapellen spelen in de tweede helft feestnummers. Pappi strikt zijn hoedje aan zijn wandelstok en zwaait ermee in de lucht. De grote trom speler kopieert het en zwaait naar hem terug. Tutti doet een dansje met Sandy, terwijl de verzorgsters een schaal met gefrituurde hapjes rond laten gaan. Na dik twee uur genieten, klinkt de afsluiter 'Geneet van ut laeve'. Tijdens het een voor een naar bed brengen van de bewoners worden de tafels afgeruimd, rustige verzoeknummers gedraaid en gaan de hoedjes terug de kast in. Tot volgend jaar!

Pappi en zijn huisgenoten zijn elke dag te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

BLOUSE

'Godsamme', briest Merie - altijd tiptop verzorgd en vaak in 't nieuw - als ze de nieuwe parttimer ziet. 'Het is haar eerste dag. Je kent haar geeneens', werp ik tegen. 'Komt ze hier werken? Godsamme.' Ze wijst naar haar: 'Ze heeft mijn blouse aan. Nou, hoef ik 'm niet meer dragen. Tegen zo'n jong grietje kan ik met mijn 89 niet op.' Ik schiet in de lach: 'Het kan erger'. 'Waarom?' bromt ze geërgerd. 'Van mijn strepen vestje heeft C. een identiek exemplaar. Toen ik 'm hier een keertje droeg, zei ze dat ik het hare gestolen had. Ze schold me voor dief uit en had het liefst het vestje van mijn lijf gerukt.' Merie luistert maar half. Na de nieuwe een poosje gevolgd te hebben tijdens het inwerken, fluistert ze redelijk optimistisch achter haar hand: 'Ik denk dat ze geen blijvertje is.'

Pappi en zijn huisgenoten zijn dagelijks te volgen via Facebook Zorghuis Tegelen

GEHEUGENHUIS

Er werd vaker gezegd: 'Zonde om de verhalen NIET te delen.' Debbie Koopman (trajectbegeleider Hulp bij Dementie) en Cela den Biesen (tekstschrijver) met het veelbesproken Zorghuis Nederland jubileumboek. ‘Zo trots als een Pauw’ bevat 85 lichtvoetige columns over het Zorghuis waar bejaarde bewoners en PauwProfessionals het leven vieren. De hartverwarmende Limburgse ‘Hendrik Groen’ − voorzien van beeldige foto’s van Petra Lenssen − is voortaan te lezen in het Geheugenhuis in de Venlose Bibliotheek. Hoe mooi is dat!

PERSONAL TRAINING

Vroeg in de ochtend. Pappi: 'Ik voel me niks fit.' 'We gaan je kamer luchten en zelf een frisse neus halen. Daar knap je altijd van op', beveel ik een vrolijke grimas trekkend. Pappi stribbelt tegen: 'Ik mag me niet inspannen van de dokter.' 'Ik geef je mijn erewoord: 'Straks ben je weer zo fit als een hoentje. Ennuh, we doen heel kalm aan met bewegen.' Ik hijs 'm in een suède tussenjackie, zet de pet op zijn kalende bol en doe 'm een ruiten shawl (helemaal IN deze winter) om. Hij geniet van het getuttel: 'Dat zetje had ik nodig.' Het stukje van zijn kamer naar buiten is zo'n 15 meter. Pappi hijgt extra als een meulenperd en demonstreert: 'Ik heb een droge mond.' Hij zijgt in de eerste de beste stoel neer. Ik haal thee.

We starten met ademhalingsoefeningen. Mijnheer Demijne, Margrietje, en Tante Poes melden zich voor de warming up, maar staken voordat we begonnen zijn: 'Brrr koud!' Pappi en ik werken in slow motion het ingebakken 123456789Tieneke's rijtje 'oefeningen in zithouding' af. Van de oefeningen die je drie, vijf of tien keer kunt herhalen, pakt hij het gemiddelde. We sluiten af met nek-schouders-armen los maken. Pappi, terwijl hij zijn schouders ronddraait: 'Alles is weer heerlijk soepel en mijn hoofdpijn is weg.' In de zon drinken we thee die naar koffie smaakt. Pappi: 'Lekker. Ik denk dat ik in de tuin ga werken. Het is zulk mooi weer.' Ik: 'Het is welletjes geweest voor vandaag. Je kunt ook overdrijven. Wat dacht je van een dutje?' Pappi vol energie: 'Geen tijd voor. Ik moet mijn kamer nog opruimen.' Monter marcheert hij naar zijn kamer waar Nana Mouskouri cucurrucucu paloma zingt. Het eerste refrein cucurrucuut hij mee, bij het tweede is pappi vertrokken.

AFSTANDSBEDIENING

PappI's verwarde gedachten sturen hem aan. Al het (ont)roerend goed wordt in het kastje achter hem gepropt. 'Wil je de kamer wat leger, zodat er minder prikkels zijn?', vraag ik. Pappi ontkent dat hij iets te verbergen heeft. In zijn beleving is dat ook de waarheid. Door zijn kamer te veranderen en een stoel en het theewagentje te ruimen, creëer ik rust en plaats. Van de sta-op stoel heeft pappi voor de tigste keer de transformatorkabel verstopt en de afstandsbediening afgekoppeld. Ik laat het voorlopig zo,omdat hij aangeeft comfortabel te zitten. 

Nu hij met zijn fysieke gezondheid kwakkelt, heeft hij moeite met opstaan uit de zithouding. De snoeren sluit ik weer aan. Tot mijn verbazing blijven ze liggen, waarschijnlijk omdat het theewagentje ze niet meer in de wielen rijdt. Echter de sta-op functie blijft ongebruikt. Ik druk de afstandsbediening in zijn handen en demonstreer de twee knoppen: kiepen en achteroverleunen. Pappi moet het diverse malen zelf proberen. 'Da's geweldig. Wat een uitvinding', zegt hij over het mechaniek van de stoel die al een jaar of zeven zijn trouwe vriend is.

Achterovergeleund vraagt hij of ik de tv aan wil zetten. Ik druk de afstandsbediening in zijn handen. De twee afstandsbedieningen houdt hij als de pistolen van een cowboy in het Wilde Westen vast. Het duel kan elk moment beginnen: wordt het zappen of 'afgeschoten' worden? Het idee alleen al werkt op mijn lachspieren. Mijn hoofd geeft hem een hint naar (voor hem) links. Maar pappi is in control. De duelhouding geeft hem net dat beetje stoerheid. Hij kijkt naar beiden, drukt daadwerkelijk de tv aan en kraait van plezier: 'Jij zag me al gekatapulteerd worden he.'

Pappi en zijn huisgenoten zijn elke dag te volgen op Facebook Zorghuis Nederland

GROEN LICHT VOOR 'T KELDERKE

Teveel prikkels en je wilt rust in je hoofd? Heerlijk ontspannen in ’t Kelderke, zoals pappi het groenrijke ontspanningslokaal noemt. Hij weet ook te vertellen dat daar in zijn jonge jaren wilde bokkenfuiven plaatsvonden. Pappi met een veelbetekenende blik: ‘Dat waren vrijgezellige avonden.’

Pappi en zijn huisgenoten zijn elke dag te volgen via Facebook Zorghuis Nederland

NUMERO UNO

Populaire meisjesnamen van nu zijn Yara, Mila en Tess. Grietjes van weleer dragen voornamen als Bets, Truus en Annie. Allerminst verwonderlijk dat er onder onze bewoonsters dubbele voornamen voorkomen. De Frêle Freule heeft er wat op bedacht: de drie Annies krijgen een nummer achter hun naam. Het frappante is dat de gezellige kletstante een stadse is en zelden of nooit op het platteland kwam waar ooit Bertha 3, Dora 2 en Marie 6 zonder die vermaledijde oor- en halssieraden herkauwden. Terug naar de bewoonsters die voortaan door het leven gaan als Annie 1, Annie 2, en Annie 3. Drie keer raden wie de Frêle Freule - zelf een Annie - als Annie 1 heeft aangemerkt.

Volg pappi en zijn huisgenoten elke dag op Facebook Zorghuis Tegelen

VAN DE WIJS

Troubadour/harmonicaspeler Loek Heldens geeft een huiskamerconcert met bekende meezingers en mooie (mannen)nummers van o.a. Neil Young, John Denver, Ricky Nelson, Neil Diamond en the Drifters. Pappi is de hele dag al van de wijs (houdt vocht vast) en blijft vragen stellen. Een kind zou er nog minder doen: 'Ga jij zo mee naar het feest? In die kleren en met de haren zo?' [dankjewel pappi], 'Hoe zijn wij hier?', 'Ik heb mijn fiets niet afgesloten, want ik kan nergens mijn fietssleutel vinden', 'Waar is mam nou gebleven', 'Onze Kees was net ook hier', 'Ik wil naar huis, ik moet nog eten koken', 'Oh, heb ik het gas wel uitgedraaid?', 'Zijn wij met de auto hier?', 'Ik heb niet genoeg geld bij mij', 'Wat kost dit allemaal?', 'Wie zijn die mensen. Ik ken er niemand van', 'Haal jij effe sigaretten voor me', 'Waar zijn we hier?' 'Ik heb honger', 'Waarom moet ik met onbekenden eten en niet met jou?' 'Waar is mijn jas'. Psst pappi, luister nou eens naar die mooie muziek. Pappi ontspant eindelijk bij Green, green grass of home. Hij zingt mee en trommelt bij uptempo nummers met zijn hand op tafel. Na twee uur stopt de muziek. Pappi grijpt me bij de arm: 'Ik ga met jou mee.'

PARTYKELDER

Mevrouw H. is bij de eerste aanblik spontaan gecharmeerd van de partykelder, zoals ze onze soos in het souterrain bij de opening noemt. 'Gaat het hier op zaterdagavond net zo loos als vroeger?' vraagt ze gretig. 'Wilt u weer slijpen?' geef ik geamuseerd aan. 'Mocht er voldoende animo zijn om plaatjes te draaien, is daar een mouw aan te passen', zeg ik welwillend. Blij rondkijkend en genietend: 'Ik ben binnenkort jarig. Ik wil mijn feestje hier houden. Kan dat?' Ik voor de gein: 'Welke datum is het? Zij: 'xx mei.' In plaats van te antwoorden dat de herfst net begonnen is, zeg ik enthousiast: 'Onze eerste boeking en meteen een vroegboeker!' 'Geregeld?' knikt ze. Ik bevestig de 'vastgelegde' datum. 

Terug in de zaal tikt Roosje me op de schouder: 'Houdt mevrouw H. haar verjaardagsfeest in de kelder?' Ik: 'Ze heeft daarnet geboekt.' 'Hum' klinkt het verbolgen. Roosje: 'Zij kan niet de eerste zijn, want ik ben eerder jarig.' Ik plagend: 'Prima, maar ik heb nog geen boeking binnen van u.' Roosje vlot: 'Ik geef het meteen aan mijn zoon door. Die regelt dat wel voor mij.' 

Het mooie is dat Roosje bij haar eerste bezoek vermeldt dat ze de soos maar niets vindt: 'Ik zit niet graag afgezonderd. Ik zit liever in de drukte waar je alles ziet en meekrijgt.' Ieder zijn meug, de soos is een extra optie. Tegen Tante Poes die verstek moest laten gaan bij de opening antwoordt ze op haar vraag of de opening en de soos geslaagd zijn, is ze negatief: 'D'r is niks an.' Ik hoor het met lede ogen aan; hebben we daar met de collega's zo hard voor gewerkt? Ik vertel het tegen zoonlief en zijn eega. Ze gieren het uit: 'Oh, ze is zo'n lieve schat, maar zelfs zij kan vilein voor de dag komen, dat zie je maar weer.' De twee hebben het er met haar over. Wanneer ik naar huis ga, komt ze me met ingehouden gegniffel tegemoet. Ik met ondeugende ogen: 'Hoe vindt u de soos?' Ze spreidt haar armen met een overdreven werelds gebaar. Lachend: 'GE-WEL-DIG!' 

PLUK DE DAG

Genieten van de laatste septemberstralen met de mannen, ondanks dat 

pappi's brein hem in een andere tijd en plek situeerde.

GEZELLIGE BOEL

met dank aan Tineke/Peggy voor de foto

123456789Tieneke krijgt iedereen mee. Niet zo verwonderlijk dat de benen buiten hangen bij haar afscheidsfeestje, terwijl er eigenlijk helemaal geen reden voor een hoerastemming is. Onze schat van een Tineke gaat namelijk met een welverdiend pensioen. Fantastisch voor haar en haar man Jac, maar wij moeten haar missen. Ondanks dat is het een gezellige boel op haar afscheidsfeestje, waarvoor ze accordeonist Hay heeft uitgenodigd die tussen en tijdens elk liedje uit de oude doos flauwekult. Er zijn klappers, meezingers, meedeiners en aspirant Rieu’s. De stille genieters kijken vertederd naar kleindochter Nina (waat ein möpke) en de kruimeldiefjes Karel en Puk. Er zijn zelden zoveel filmpjes gemaakt als vandaag. De Hennetjes sjansen, dames dansen en pappi houdt de wandelstok in de lucht. Een teken dat iedereen het naar de zin heeft. Geen opgeprikte receptie voor Tineke. Tineke draaft en rent als vanouds met schalen vol lekkers (makarons, slagroomsoesjes, grootmoeders cake, zoute stengels, chippies, gefrituurde borrelbites). Daarbij verdeelt ze haar aandacht en knuffels over de aanwezigen. De onvermijdelijke collega-speech met ontroerende woorden en cadeaus zorgt voor waterlanders. De zakdoek heeft Tineke al in haar hand. Tineke (en Jac) wat geweldig fijn dat we meer dan vijf gezellige jaren hebben mogen genieten van jouw hartelijkheid en warmte. 

HET HOOGSTE WOORD

123456789Tieneke haalt de deelnemers aan het geheugenspel op. ‘Hé, er is een knuffel flauwgevallen’, wijst Cornelia Hopsasa naar de vensterbank waar de Fabeltjeskrantdieren tegen elkaar aanschurken. Bij het achteruit schuiven van haar stoel is Bor de Wolf omgekiept. ‘Haha, Bor ligt voor Pampus.’ De bode van de lach. Tineke zet ‘m rechtop bij zijn vriendjes van het Grote Dierenbos. Iedereen zit op de praatstoel, startklaar om door elkaar te rebbelen. Het vragenkoffertje ligt op tafel, de dobbelsteen rolt.

Waarmee poetste je vroeger je tanden?

Met de vinger of met een tandenborstel zonder tandpasta, want die was nog niet uitgevonden, volgens Mijnheer Demijne. Of met Vim? Cornelia Hopsasa: ‘Dat poeder geeft zo’n knoeiboel. Ik gebruik vloeibare JIF voor het aanrecht.’

Wie maakte thuis de badkamer schoon?

Stomme vraag volgens de deelnemers die in gedachten slechts teruggaan naar hun jeugd: ‘Badkamers kenden we toen geeneens.’

Woont u hier met plezier?

Sjimmie: ‘Ja, het is fijn hier. Mijnheer Demijne uitbundig stokend: ‘Dat liegt-ie!’ Geschater. Sjimmie neemt het serieus op: ‘Nee echt, ik voel me hier thuis.’

Droeg je vroeger zondagse kleren?

Een volmondig ja. De zondagse kleren waren bedoeld voor de kerkgangers. ’s Morgens naar de hoogmis en later op de dag naar het lof. ‘Thuis was het meteen uit met die hap en je doordeweekse kloffie aan. Wie zich niet verkleedde, mocht niet (buiten) spelen’, brengt Mijnheer Demijne in. De jongens droegen smalle stropdassen, de meisjes hun mooiste jurk en een rechtopstaande jumbo strik zijdelings in het haar. Tante Leen: ‘Zien en gezien worden. Het was ook een beetje showen.’ 123456789Tieneke zorgt dat iedereen zijn zegje mag doen: ‘Hoe vaak gingen jullie?’ Roosje met een uitgestreken snoet: ‘Drie keer. Met Kerstmis, Pasen en Pinksteren.’

Onherroepelijk volgt maandag wasdag. Zand, zeep en soda. Het liedje hierover vinden we niet op internet, wel ‘hoedje van papier’ dat Tante Leen als eerste meezingt. Terug naar de was. Wat een werk: wassen, bleken en stijfselen. ‘Nu, zijn de mensen losser’, merkt iemand op. Vlekken verwijderde je met Biotex inweek. ‘Met Sunlight lagen de vieze plekken op de bodem van de emmer’, weet Tante Leen. Wit werd de was met chloor, pupke blauw, Reckitt blauw of tuutje blauw. De Frêle Freule vindt het onnodig om het erover te hebben: in het Zorghuis worden morsige kleren immers vanzelf weer schoon.

Wat kreeg je als ontbijt?

Witbroeëd met kroet (de Duitsers hadden zjwartbroeëd!) of kruutje op ’n beschuutje. De stroop maakten moeders zelf van appels, peren of pruimen. De tuinman at elke morgen een gekookt eitje van de scharrelende kippen op het erf, met spek of ham van het varken dat op zolder hing.

Droeg je kleding van broers of zussen?

Tante Leen had het fijnste lijntje van het gezin, waardoor zij niets hoefde af te dragen. Ze ging en gaat altijd met de mode mee. De meeste moeders vermaakten kleding en versierden deze met borduursels, strikjes en knoopjes. In die tijd was het beroep van naaister ontzettend populair. De Frêle Freule droeg voor haar communie een hemelsblauw complet [mantelpakje in dezelfde stof]. De mannen droegen als communicant: korte broek, gebreide kousen met elastiek (sokophouders was van voor hun tijd), en een nondejuke. ‘Een watte?’ Een vlinderdas. De tuinman dwaalt door de zwarte kousen met beige rand af naar jarretelles. Maar we hebben het helemaal niet over nylonkousen. ‘Ondingen waren het’, vindt ook Tante Leen. Flamboyante drollenvangers drijven boven en plusfours, knickerbockers en pofbroeken die protestante jongens droegen. Katholieken gingen keurig gekleed. Zo komen we bij een geloofsvraag terecht.

Welke zonde(n) biechtte je als onschuldig kind op?

Je zat zo onder de duim dat je niet eens iets durfde te verzinnen: God zag alles. Dan maar kleine vergrijpen zoals een leugentje om bestwil tegen je ouders, verboden vruchten zoals het gappen van een appel of peer, ruzie met je vriendje of broer of zus. Iedereen moest op de blote knietjes voor meneer pastoor en naar gelang de straf een x aantal malen weesgegroetjes bidden. Cornelia Hopsasa en Tante Leen dreunen ze zonder mankeren op. 123456789Tieneke was, volgens eigen zeggen, het braafste meisje van de klas. Doordat iedereen haar voortdurend goedkeurend op haar bolletje tikte − ‘Wat ben jij lief’ − is ze wat ingedrukt. Of komt het doordat ze in een veel te klein ledikantje moest slapen, waardoor ze niet groter kon groeien? ‘Jaja, maak maar grapjes over mijn lengte.’

De tijd is om, de vragen en de dobbelsteen gaan terug in het koffertje. Samenvattend concluderen we dat vroeger en nu een onmetelijke wereld van verschil is. We sluiten af met de wijze woorden van Buuf: ‘Waarom moet het eigenlijk over vroeger gaan, terwijl we het nu zo goed hebben?’