ONGELUK(KIG)

Het speelse vrouwtje met de dikke grijze paardenstaart was alleen overschoten. Nadat haar man met we ze enorm close was, bij een ongeluk betrokken raakte en ter plekke overleed, wiste zijn dood haar complete geheugen. Een soort van coping strategy om het leven zonder die wrede waarheid aan te kunnen. Uiteindelijk komt ze op een gesloten afdeling terecht.  

Ik stap haar verleden binnen. De verpleging drukt me op het hart om het onderwerp echtgenoot nooit aan te snijden en mocht zij erover beginnen, alles wat met hem te maken heeft noch te bevestigen noch te ontkennen: 'Probeer haar af te leiden of verzin een goede smoes. Bijvoorbeeld dat hij in de garage aan het werk is.' 

Ik bezoek haar twee à drie keer in de week. Het vrouwtje dat ik 'Dansmarietje' ben gaan noemen, foxtrot graag op Limburgse liedjes. Nog nooit heeft ze het met mij over haar man gehad. Tot de afgelopen keer: ‘Iedereen doet tegen mij alsof mijn man nog leeft, maar ik weet dat Baer dood is. Weet jij dat ook?’ Ik herinnerde me het advies van de verpleging. De Vrijbuiters schieten me te hulp. Ik pak haar vast en doe plagerig: 'Wat ik wèl weet ihisssss, dat we nu gaan dansen op 'wengske aan wengske'. We zwieren het penibele moment voorbij. 

Het loopt tegen half zeven, het tijdstip waarop ze normaal gesproken al lang en breed met haar man aan tafel de dag doornam. Zij: 'Baer is laat. Hij hoeft nooit over te werken.' Ik bedenk een variatie op 'hij is in de garage' en zeg heel ongelukkig: 'Het is erg druk in de garage. Hij ligt vast onder een auto.' Daarmee bedoelend dat hij in de smeerkuil aan een auto sleutelt. Zij, de handen vol ongeloof voor haar mond slaand: 'Heeft hij een ongeluk gehad?' Als ik nu ga ontkennen, gaat het mis. Ik haak snel in met grappige spraakverwarring. Van onderuit kijken haar ogen dwars door me heen. Wegen me. Ze besluit dat ik niet lieg. Vrolijk: 'Gek kind ben je. Kom, we doen nog een dansje, voordat hij thuiskomt.'

VOORBIJ HET GRAF

voorbij de uiterste houdbaarheidsdatum

rest in peace

het hiernamaals

in vlammen (of in rook) opgaan

heengegaan

gestopt met roken

de oneindigheid

voltooid leven

de eindstreep gehaald hebben

het heden verruild voor het eeuwige

dood en begraven

in marmer gebeiteld staan

zand erover!

doodstil 

eeuwige rust

hemelen

vaal paard (the pale rider) komt aanrijden

de man met de zeis

opgebrand

tussen zes plankjes

ingehaald door de tijd

uit de roulatie

tuintje op je buik

over de datum

ontmoeting met de schepper

met de neus omhoog liggen

in de tunnel naar het licht toe

de pijp uit zijn

het leven is stilgevallen

kassiewijle

de laatste treinrit

de dag des oordeels (katholicisme)

gestorven

overleden

door de poort van Petrus gegaan

de crematie is je afscheidsfeest 

AFSPRAAK MET DE DOOD

ERVOOR - de stervensfase

een zaak van leven of dood

niets erger dan afgeschreven worden, voordat je uitgeschreven bent

je afzonderen als het einde nadert of juist alle registers opentrekken

als de duivel je op de hielen zit

ars moriendi is de kunst van het sterven: een religieus streven van het christendom

je bent er nog, maar aan je laatste beetje toe

aanbeveling: je ticket to heaven verdiend hebben

voor de weg ernaartoe is de meeste angst voor, overgaan is het makkelijkst

het lijden dat men vreest

grenzen stellen: als ik DAT niet meer kan, mag ik dood omvallen

 de hete adem van Magere Hein reeds in je nek voelen

met een been in het graf

het leven is eindig

de vierde wand afbreken

in het levenseinde gevangen

over de drempel heen helpen

de tijd van heengaan is gekomen

de contouren van een doodshoofd (van wie je weet dat hij stervende is)

op apegapen liggen = op sterven liggen

het wordt steeds stiller, dat is hoe de dood in zijn werk gaat

eindbestemming in zicht

berusting

sterven en laten sterven

de laatste adem

Er is hulp

VERLIESAVERSIE

Cela met Lenny, eigenaresse van Helemaal JIJ

Allereerst: ik wist niet dat het bestond. Twee: dat had ik veel eerder moeten weten. Drie: sinds enige tijd weet ik dat meer modemeisjes (en mannen) er hinder van ondervinden. Het heet verliesaversie*. 

Ik ben dol op mooie mode en gewend aan kwaliteitskleding. Vóór ik Helemaal JIJ ontdekte, schafte ik het liefst van items waar ik helemaal weg van was een reserve exemplaar aan. Want als je met een exclusief en volmaakt item te voorzichtig bent, zul je zien dat je dat juist verpest. Voor mij waardevolle kleding bleef zonder prijskaartje in de 'kijkkast' hangen. Ik trok het aan om te spiegelen, maar riskeerde het vaak niet om het aan te houden. Ik was te zuinig op te mooi. Soms was ik zelfs een soort van opgelucht als er een goed te camoufleren vlek of een haal in dat dure kledingstuk kwam; het kon gedragen worden, ik hoefde er niet meer zuinig op te zijn.

Natuurlijk hebben de jaren zestig waarin ik ben opgegroeid ook zijn sporen achtergelaten. Op nette kleding moest je zuinig zijn. Je droeg ze op zondag en bij speciale gelegenheden. De rest van de tijd hingen ze stof te happen in de kast. Verder was het: wie wat bewaart, heeft wat. Zo doorweekte hondenwandelvriend J. tijdens regenwandelingen, omdat de oude jas die hij droeg eerst tot op de draad versleten moest worden. De nieuwe veel duurdere waterdichte jas die al maanden werkeloos in de kast, ging na zijn plotselinge overlijden naar de kringloop. Doodzonde.

Ook ik heb 'verliezen' geleden in mijn jeugd. Het zou klein leed moeten zijn, maar ik herinner me levendig maagdelijk witte kniekousen met doorgestikte vierkantjes en een marineblauwe bies die ik onderkotste vlak voordat we naar een doopfeest gingen, de laatste lang felbegeerde panterpantoffeltjes uit de etalage die net aan mijn neus voorbijgingen, mijn lievelingstasje in rood lakleer dat in de trein is blijven liggen. Een goudkleurig armbandje met 'edelsteentjes' uit Ventimiglia dat door een prul van een sluiting in het gazon verdween en tijdens mijn communiefeest ontvreemde poëzieplaatjes met voor die tijd exclusieve elfjes met glittertjes erop. Traumatisch was mijn eerste pluche hond Loeks die in de en-suite-kast tot levenslange opsluiting werd veroordeeld. Zijn 'geheime' verstopplaats voordat de kast voorgoed werd dichtgetimmerd en behangen was gecheckt. Ik kreeg weliswaar een nieuwe hond, maar ik heb me altijd afgevraagd of die arme Loeks echt in het donker is achtergebleven of dat het een smoes van mijn ouders was om van hem af te komen.

Geestelijke bijstand bestond destijds nog niet. Onbewust sprak je je eigen coping strategies aan of niet dus. Terug naar Helemaal JIJ. Omdat de winkel vanaf de Kwartelenmarkt al een ruimtelijk, licht en zonnig beeld gaf, stapte ik naar binnen, niet wetende dat het een tweedehandskledingzaak betrof. Bij die eerste Helemaal JIJ shopervaring viel ik voor een net binnengebrachte blouson van Comma op de toonbank. Bij Helemaal JIJ is overal maar een stuk van. Schrik en opluchting. Doordat mijn favorieten hier leuk geprijsd zijn, draag ik de ooit dure merken wel én geniet ik van kleding in mijn kast door ze gewoon te dragen. De winkel hangt immers vol met de tofste kleding. Je kunt stellen dat Lenny en haar concept mij onbewust geholpen bij mijn helingsproces en daardoor bijgedragen hebben aan mijn draaggeluk. 

*Verliesaversie is een psychologisch fenomeen waarbij mensen meer hechten aan het voorkomen van verlies dan (vooraf) genieten van datgene wat hen zoveel vreugde zou kunnen brengen.

Cela is tekstschrijver/ideeënfee/eigenaar Kantoor Kluifje

DOORSTROMEN

 

een reactie op een intrigerend artikel in KBO-PCOB magazine juni 2022 en in 2024 helaas nog immer courant

Van ouderen wordt verwacht dat ze doorstromen en zodoende plaatsmaken voor jonge gezinnen. In theorie klinkt dat best plausibel, maar de praktijk blijkt weerbarstiger. Er zijn tig redenen om te blijven en maar weinig om te verhuizen. Alleen al het idee van min of meer gedwongen verhuizen juist als de tanende gezondheid en ouderdom toeslaan daarom vragen, roept bij mij en menige andere boomer vrees en onrust op.

Allereerst verruil je de buurt waar je (al een leven lang) goed en veilig woont op je oude dag niet voor een onbekende omgeving. Je hebt fijne buren: je hoeft de deur niet bij elkaar plat te lopen, maar je weet dat je (bij een calamiteit) van elkaar op aan kunt indien nodig. De bekende buurt is 's nachts rustig, de omgeving is netjes en je voelt er verbonden. Je weet er de weg weet en kent de mensen. Je huis is afbetaald en je woont gratis.

Een geliefd huis herbergt veel herinneringen wat het moeilijker maakt om afscheid van te nemen. Je huis is het thuis waar je samen met je partner woont/hebt gewoond en waar jullie nu uitwonende kinderen zijn geboren. Gevoelsmatig blijft het ook hun thuis waar zij met hun kinderen weer (met opa en oma met de kleinkinderen) mooie nieuwe herinneringen willen maken.

Waar komt het verlangen vandaan om zo lang mogelijk in het eigen huis te blijven wonen? Je voelt je goed en veilig voelen in je huis en de buurt waar je woont. Je afbetaalde woning die helemaal op jouw leest is geschoeid is comfortabel en je voelt je er op je gemak. Je hebt fijne buren die je om hulp kunt vragen en die jij hulp kan geven indien nodig. Eventuele aanpassingen en het inschakelen van zorg, huishoudhulp, tuinman zijn goedkoper dan naar een duurder appartement verkassen waar je over veel minder vierkante meters, zowel binnen als buiten, beschikt. En dat terwijl je nu gratis woont!

Waarom worden ouderen emotioneel onder druk gezet om hun geliefde thuis te verlaten, terwijl de overheid voor de boomer-generatie inzet op zelfredzaam en zelfzorg? Dit overigens vanwege een tekort aan alles, dat dankzij de politiek de afgelopen decennia bewust is gecreëerd. Want iedereen kon 70 geleden op zijn of haar vingers natellen dat er 70 later heel veel 70-plussers zouden zijn. Juist de boomers moeten wanneer ze hulpbehoevend worden, kunnen terugvallen op vrienden, buren en familie. 

Oplossing: het overheidsbeleid moet de regels voor het opzetten van knarrenhofjes en de bouw van aanleunwoningen op eigen erf met spoed versoepelen en vooral digitaal aanpassen. Zo kunnen kinderen van boomers in het ouderlijk huis wonen en de ouders in de vertrouwde buurt blijven wonen. Mensen, zonder kinderen of die niet kunnen of willen terugvallen op hun kinderen, kunnen met gelijkgestemde leeftijdsgenoten samenwonen: samen kun je alles.

Kort gezegd: doorstromen is alleen ideaal als je erop vooruitgaat.

KOESTER VROEGER, LEEF IN HET NU

Stof van de rookstoel waarin mijn pappi pijp rookte toen dat in was

Iedereen heeft een doel nodig om de dag mee door te brengen. Voor menige pensionado werken rommelmarkten en tweedehandszaken als een magneet. Ze zijn of worden verzamelaars en die hobby loopt (mede door internet en een overvloed aan tijd) uit de hand. Mensen zijn op zoek naar hun jeugd en hopen door te kopen wat hen dierbaar was dat fijne gevoel terug te krijgen. Het doel kan natuurlijk ook zijn om nu iets van vroeger te kopen, omdat je het toen niet kon betalen, het niet mocht hebben of wat ongewild verloren is gegaan. 

Voor mij is een toevallige aha-erlebnis met een item van vroeger een geheugentest. Klopt het met hoe ik het in herinnering had of zijn mijn herinneringen gekleurd en vervaagd. Het item hoef ik niet weer in bezit te krijgen.

Mutti, een overleden cliënte van me, was al die ouwe meuk zat toen ze voor de laatste keer verhuisde. Zij nam ALLES nieuw ook al zou ze er als honderdjarige maar verhoudingsgewijs kort van kunnen genieten. Ik geloof dat zij het was die me de gouden tip aan de hand deed, want haar nieuwe thuis had ze volgestouwd met foto's zowel liggend, hangend en scheef staand. Zij zei: 'Maak een foto van elke kamer in je huis en van alle unieke voorwerpen. Dan hoef je later uit heimwee naar vroeger, maar je fotoalbum te pakken in plaats van met je AOW je huis onbedoeld weer in de oude staat terug te brengen. Koester vroeger, leef in het NU!'