vrijdag 31 maart 2017

PAPPI IN THE PICTURE


Topfotograaf Petra Lenssen maakt voor Zorghuis Nederland een reportage over de locatie Tegelen waar de tijd de bewoners op de hielen zit, maar waar de medewerkers van elke nieuwe dag graag een (bescheiden) feestje maken. 

Pappi die na een koutje de mismoed erin heeft, zit in het dal en moet over de drempel worden geholpen. Een wandeling in de stralende lentezon kan het verschil maken tussen genieten van het leven, of verlangen naar de dood. 

Met haar aanstekelijke lach weet de innemende fotografe Q. over te halen om voor de lens te poseren. Eerst een beetje onwennig (Ik knipogend: 'Niet zo zuur, doe maar of je het naar je zin hebt') tot hij ontdooit. De kruiwagen met tuingereedschap komt op de proppen en het fotomodel schoffelt een stoepbandje strak. Als Q. zich in de plantenwereld verliest, legt Petra hem vast: een boom van een kerel, één met de natuur. Ge-wel-dig!

vrijdag 24 maart 2017

FLUIMUCIL


Q. is sinds de carnaval aan het sukkelen met zijn gezondheid. Exact een jaar geleden had hij ook een koutje opgelopen. De rochel en het gehoest weerhouden hem van een gezonde nachtrust. Longontsteking en enge ziektes schieten in het donker door zijn hoofd. 'Moet de dokter niet komen?' vraagt Q. bezorgd. Ik: 'Vorig jaar zei de huisarts: Paracetamol doorslikken en de nachtzuster die hem voor het slapengaan liefdevol met Dampo insmeert, moeten verlichting geven.' Ik overleg met de verpleegkundige en zij adviseert Fluimucil om het taaie slijm wat in zijn bovenste luchtwegen blijft hangen te verdunnen. 

Pappi blijft in bed en wil de geruststelling van een echte dokter. 's Morgens belt hij me op: 'De dokter komt vanmiddag op visite, kom je ook?' Op mijn vraag of het Zorghuis de praktijk heeft gebeld, houdt hij zich koest. Pappi belt mij herhaaldelijk, omdat de dokter nog niet is geweest. Tegen vijven belt de verpleegkundige: 'Heb jij een visite aangevraagd?' 'Nee, volgens pappi hebben jullie de afspraak geregeld.' Wat is het toch een slinkse vos! Ik vraag haar om toch maar een visite te regelen voor zijn gemoedsrust. De huisarts raadt de ochtend erop Fluimucil aan.

Bij de drogist luister ik een rij verder een vreemdsoortig gesprek af. De echtgenote van een lastige patiënt die vanonder zijn dekentje op de bank steunt en kreunt, vraagt aan de verkoopster: 'Mijn man is op sterven na dood, heeft u daar wat tegen?' De begrijpende drogiste knikt: 'Is uw man neusverkouden of grieperig zonder koorts?' De vrouw grinnikt instemmend. De verkoopster op gespeelde serieuze toon: 'Ja, dat is zeer ernstig, bij mannen hakt de griep er extra in. Het beste advies wat ik u kan geven is: neem het hele assortiment sprays, poeders, pilletjes voor hem mee, leg de rekening op tafel, aai 'm over zijn bol en ga zelf buitenshuis iets leuks doen.' Ik zoek intussen ook bij de zelfzorgmiddelen naar de Fluimucil en meng me in het gesprek: 'En dat noemt ons het zwakke geslacht!' De vrouwen giechelen: 'U ook al?' Ik: 'Zelfs dubbelop: man en vader.' We lachen er maar om.

Pappi krijgt zijn begeerde doos bruistabletten. Het is nog een hele toer om op de trits vragen die dat losmaakt (hoe innemen, wanneer, hoeveel, hoelang enzovoorts) pappi te bewegen om het aan de zuster over te laten. Het ergste van alles: ik vergeet de bijsluiter uit het doosje te halen. Enkele uren na de eerste inname, klaagt hij over buikpijn. Allicht, het is de eerste in een reeks van ontelbare bijwerkingen die de fabrikant erop heeft gezet om aanklachten te voorkomen. Mannen! Desalniettemin hopen we dat Q. snel opknapt. 

zondag 19 maart 2017

EUCALYPTA


De seniele mevrouw van wie de achternaam rijmt op sacherijn, heeft de bokkenpruik op. Terwijl ze haar huisgenoten in de eetzaal demonstratief de rug toekeert en het aandikt door het uitgelodderde gehaakte vest defensief om haar lijzige lichaam te klemmen, knotert ze aan een stuk. Niet omdat ze lastig wil zijn, maar omdat ze de grip op het leven kwijt is. Zelfs de meest basale en banale dingen vergeet ze. De zusters hebben er hun handen vol aan; maar daar zijn ze voor. Een constante aanvoer van geheugensteuntjes is nodig om mevrouw te laten functioneren. Alle bewoners hebben een specifieke zorgvraag, die van haar is, zelfs terwijl ze met datgene bezig is wat ze behoort te doen (bijvoorbeeld eten): 'Wat moet ik nou?' Confronterend.

Ik trof haar eens alleen op een laat tijdstip, nadat ik Q. had bezocht. 'Wat moet ik nou?' zei ze, 'mijn man en zoon zijn er nog niet.' Ik ben niet geëquipeerd om dit soort vragen te tackelen. 'Zal ik de televisie aanzetten, dat doodt de tijd', bied ik aan, terwijl ik prakkiseer of het verstandig was om het woord 'dood' in de mond te nemen. Ze blijft 'Wat moet ik nou?' herhalen. Ik bied haar een stoel aan, klop op de zitting: 'Kom, dan wachten we samen.' Dat lijkt haar wel wat. Na vijf minuten haalt de zuster die mevrouws bedje intussen gespreid heeft, haar op. Op haar vraag 'Wat moet ik nou?' antwoordt zij ferm: 'Slapen!' Daarmee is de kous af.

Haar reusachtige zoon hoeft slechts zijn hand op haar onderarm te leggen om haar te sussen. Een van de weinige verplegers heeft op de bejaarde die mijn moeder vanwege de tandeloze mond en de vooruitstekende kin de bijnaam Eucalypta zou hebben toebediend, dezelfde uitwerking. Als hij zijn beide brede armen spreidt voor een gemeende omhelzing en haar naam liederlijk uitspreekt als ware zij Julia en hij Romeo, is ze als was in zijn handen. Ze moet in de tijd van analoge fotografie en filmprojectors een schoonheid zijn geweest. 

woensdag 15 maart 2017

STEMMEN 2017

Dat wordt polderen

Politiek is een (machts)spelletje. Voor het eerst in zijn lange leven gaat Q. niet stemmen, ondanks mijn aanbod om samen te gaan, of desnoods voor hem met de ingevulde machtiging een vakje rood te kleuren. 

Pappi is al een weekje niet lekker en nu zwaar verkouden. Hij heeft zich niet verdiept in de partijprogramma's, de debatten niet gevolgd, zich niet ingelezen. Kortom, een goed excuus om verstek te laten gaan. 

'Je kunt toch op de partij stemmen waar je in het verleden het vaakst op hebt gestemd?' opper ik. 'Een gekonkel ... stemmen maakt geen verschil ... interesseert me niks ... zo glad als een aal in een emmer snot ... ', mummelt hij gebitsloos, terwijl hij vanuit zijn luie stoel hengelt naar de op de grond gevallen kleffe herenzakdoek.  

'Dat is voor het eerst dat ik je zo hoor', stel ik vast. Pappi rochelt en hoest omzichtig om aan te geven hoe ziek hij is. Wat er werkelijk speelt, is dat de verkiezingen voor Q. een spelletje zijn. Hij wil, sinds hij hulpbehoevender is, op de partij stemmen die het meeste zetels behaalt, en/of die het grootste is gegroeid: de winnaar. Niet omdat hij het daar helemaal mee eens is, maar vooral om niet bij de verliezers te horen. 

zondag 12 maart 2017

MANICURE


Het is de wekelijkse nagelmiddag in het Zorghuis. Op de gang tref ik Miamimevrouw en de familieloze mevrouw B. Spontaan wijs ik ze beiden op de manicure. Ze worden in de wachtrij geplaatst. De dames mogen een kleurtje uitzoeken voor op hun nagels. In de 'salon' wordt gevijld, gelakt en gekletst. Ik heb een vraag voor de manicure, maar kom niet tussen de spraakwaterval met wapperende handen voor haar. 

Ik wend me tot de muizentoeterige mevrouw DB. voor wie ik een zwak heb. Ze ligt onder een wollige deken in een relaxfauteuil. 'Hoe gaat het met u?' vraag ik in haar moerstaal, dat vindt ze leuk. 'Ik wil dood', prevelt ze. Haar hazelnoten kraaloogjes kijken me hulpbehoevend aan. Ik ben geroerd. 'Wat zegt u nou?' streel ik haar wang. 'Ik krijg van niemand aandacht, ik kan met niemand praten, iedereen vindt me vervelend, ik heb niets of niemand meer, ik wil dood' is haar beleving. De werkelijkheid is anders, maar wat doe je aan iemands perceptie. 

Mijn radertjes draaien overtoeren: hellup, wat antwoord ik hierop. Ze is al in de negentig, geen langetermijntoekomstperspectief om haar op te fleuren. 'Jij bent lief, dankjewel, de klaagzang is niet voor jou bedoelt', zegt ze terwijl ze Pop de Hond aait. Ik pak haar handen vast: 'U heeft zo'n mooie roze trui aan, wilt u een bijpassend kleurtje op uw nagels. Het is bijna lente, kom doe eens gek.' Ze aarzelt: 'Kan dat dan?' zegt ze met oplichtende ogen haar blanke nagels aan bevende vingers bekijkend. 'Ik regel het voor u.' 

Ik loop met Pop door naar opa, want daar kwamen we voor. Na een bezoekje waarbij pappi en ik haasje over hebben gespeeld  (om beurten gooien we de pluche haas over Pop in ons midden die zij moet zien te vangen), EN pappi een modeshowtje heeft weggegeven in de nieuwe blouse-vestcombinatie, pak in mijn Biesen (huisgrapje).

Het is bijna etenstijd, de tafels worden gedekt. De manicure heeft de zaak opgedoekt. Miamimevrouw toont trots haar rimpelhanden met gepolijste nagels in de nabijheid van de depressieve mevrouw DB. die wegens tijdgebrek pas de volgende keer aan de beurt is. Ai, pijnlijk. Als Pop niet zo tierig was geweest (en mevrouw van Z. niet 'weg met die hond, ik krijg uitslag' had gebromd), had ik mevrouw DB. zelf onder handen genomen. 

woensdag 8 maart 2017

CARDIOLOOG


Zondagavond laat belt pappi via de zusterpost - zijn telefoon hield er zomaar mee op. 'Hoe laat kom je me morgenvroeg halen', vraagt pappi. Ik weet nergens van. 'Ik word om 10 uur bij de cardioloog verwacht', leest pappi de achterovergedrukte brief voor. Ik begreep ineens waarom hij de hele week al ongedurig was: 'naar het ziekenhuis' brengt grote onrust met zich mee.

Er zit niets anders op dan mijn schema om te gooien. Om half tien pik ik pappi op die eer we het Zorghuis verlaten hebben, al drie keer zijn sleutels, zijn ziekenhuispasje en de oproepbrief 'kwijt' is*. Op de parking maken we gebruik van het gratis golfkarretje met chauffeur; omdat het giet. Het is lastig aanpassen aan het trage tempo richting afdeling cardiologie. Er is één voordeel: we arriveren op het moment dat we mogen doorstromen. Na het uitkleden, hartfilmpje, aankleden, wacht de medisch specialist al op ons. Pappi begint met zijn lineaire levensloop. Ik interrumpeer, zodat de cardioloog de gegevens kan verwerken en zijn verhaal kan doen. Hij voert niets in, maar delete pappi's complete dossier. Huh?

Ik had de driemaandelijkse controles al jaren geleden omgezet naar een jaarlijkse. Mocht pappi hartklachten krijgen, trek ik gelijk aan de bel. Nu hoeft pappi helemaal niet meer terug te komen. 'Uw hart is qua ouderdom (89) in puike conditie. De medicatie sorteert effect. Ik kan verder niets meer voor u doen. Wat mij betreft mag u uw 90ste verjaardag plannen. Is er in de tussentijd sprake van hartfalen, dan kan het boeket bloemen voor een graftak worden ingewisseld. Dat laatste sprak hij niet uit, maar ik begreep de strekking: eens houdt het (hart) op. De cardioloog neemt hartelijk afscheid met: 'Het gaat u goed!' Drinken we automatenkoffie zonder cake in het ziekenhuis, of heffen we op zijn gezondheid thee in een cognacglas op zijn kamer? Het wordt het laatste. 

*De lezer zal zich afvragen waarom ik dat niet voor hem op zak houd. Maar je zelfredzaamheid zolang mogelijk behouden, is een groot goed. Daarom mag pappi ook zelf zijn presentie aan de balie melden. In vakjargon heet dat OMA: niet Oordelen, en Meningen en Adviezen voor je houden. Wel: vragen stellen en luisteren. Ga op je handen zitten als je wilt 'helpen' wanneer de oudere niet snel genoeg is naar jouw zin. Laat iemand in zijn waarde en vind een weg om de kwaliteit van leven te verbeteren voor die persoon.