maandag 31 januari 2022

ZOEK DE ZON OP

De vitrage filtert het zonlicht. In de gezamenlijke huiskamer zijn de schapen van de bokken gescheiden. Aan de vierkante tafel enkel mannelijke ouden van dagen: de brompot, de goeierd, sombermans, de onverstoorbare en de verdwaalde. Niemand is er spraakzaam. Men concentreert zich op de plastic bekers koffie voor hun neus. De verdwaalde, net uit bed, snurkt gewoon verder in zijn stoel. Als we meneer tot twaalven laten slapen, zal hij geen appetijt hebben. Anderzijds is bij de in de ochtend humeurige bewoner het verbasterde spreekwoord 'geen slapende honden én bejaarden wakker maken' van toepassing. Wanneer ik het spreekwoord hardop deel, komt sombermans niet meer bij van het lachen: 'Dat is een goeie.' Brompot hoort honden en roept: 'Af en zwijg!' Koffie vloeit over de tafel. Ik ben meestal voorbereid op dat soort ongelukjes. Het wonderdoekje slurpt gretig de koffie op. De verdwaalde ontwaakt van het tumult. Niks aan de hand. Ik spreid mijn vingers over zijn ijskoude handen en schenk 'm verder even geen aandacht, zodat hij rustig de situatie in ogenschouw kan nemen. 

Brompot raakt niet uitverteld over zijn bloedhonden en hoe perfect ze door hem waren afgericht. De onverstoorbare doet een duit in het zakje over bommen in de oorlog: 'Bam bam!' Waarop Sombermans de tafel wil verlaten. Tijd om te veranderen van onderwerp. Ik schuif de vitrage naar links en rechts: 'Kijk eens hoe de krokussen naar de zon reiken. Bijna lente.' We schuiven de stoelen zo dat er genoten kan worden van zonnewarmte op de rug. De verdwaalde heeft het koud. Met intussen een plaid over zijn schouders rilt hij: 'Ik zou wel weer naar Spanje willen.' Moi: 'Dan gaan we allemaal mee.' De anderen knikken instemmend. Hij naar de strakblauwe lucht wijzend: 'Ik overwinter al jaren in Benidorm. Daar is het toch!' Moi: 'Was het maar waar. Spanje ligt ietsje verder. Wanneer we nu te voet vertrekken, is de Spaanse zon eerder hier dan wij daar.' Ik zing: 'Oh, wat is het leven fijn als de zon schijnt ...' Hij: 'Ik wil NU naar de zon.' Hij vertaalt onze mijmeringen: we verlangen allemaal naar licht, warmte en fris en jong groen. 


Een Saar snapt wat nodig is!

zaterdag 29 januari 2022

M'N OPA

Geregeld kom ik mensen tegen die pappi gekend hebben. Iedereen bewaart bijzondere herinneringen aan hem, een machtig mooi mens. Het is toevallig pappi's geboortedag. Een verzorgster die ik na pappi's overlijden niet meer gezien heb, belt out of the blue op: 'Ik moest zomaar aan je vader denken. Ik had een echte klik met hem. Heb ik je weleens verteld dat hij als een opa voor me was? Je vader had een groot hart en voelde intuïtief aan wanneer iemand het moeilijk had. Toen ik een uithuilschouder kon gebruiken (familieperikelen), zag hij dat aan me. Hij zei: 'Jij mag me wel opa noemen.' Tijdens mijn diensten zong ik vanaf toen minstens een keer m'n opa, m'n opa voor hem. Ik heb hem ooit eens zomaar een knuffel gegeven. Hij bloosde zowaar. Zo lief. 

Pappi was er niet alleen voor zijn echtgenote en kinderen, maar ook voor anderen. We konden niet anders dan hem delen, omdat hij zoveel te bieden had. Vandaag, de tweede verjaardag zonder hem, deel ik mee dat ik hem nog steeds mucho mis.

*gezongen door: Leen Jongenwaard en Hetty Blok uit 'Ja zuster, nee zuster'.

vrijdag 28 januari 2022

OP HERHALING

Iemand met een haperend geheugen kan gebaat zijn bij positieve kernwoorden en herhaalbegrippen die je in conversaties laat vallen en terugkeren. 

Gemma herbeleeft en herbeleeft het overlijden van dierbaren. Voor haar brengt elk déjà vu vers verdriet. Moi begripvol doch luchtig: 'Teun is al tientallen jaren geleden overleden. U kunt er niets aan doen dat dit boven komt drijven. Soms bent u een beetje in de war.' Omdat ze in het begin de neiging had om de gebrachte boodschap wreed te vinden wanneer ik haar moest meedelen dat haar echtgenoot overleden is, ondersteun ik het tegenwoordig met twee lijstjes. Een soort stamboom van alle lang geleden overleden familieleden die haar lief zijn en een lijstje met haar springlevende kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Zo ontstaat er een link van het verleden naar het heden die een positieve focus legt. Van triest naar blij. 

Het is weer eens zo ver. De woorden doen hun werk. Op mijn oud-zeer-bericht beantwoordt ze zichzelf: 'Ach, ja dat is lang geleden. Daar hoef ik nu niet meer over te treuren.' 'Er ontstaat een ritueel. 'Waar is Teun?' vraagt Gemma. Moi bevestigend knikkend: 'U weet het antwoord al.' Terwijl zij haar hoofd schudt, wuift ze haar onwetendheid met haar hand weg: 'Ach, ben ik weer in de war? Soms denk ik zelf dat ik nog jong ben, maar ik ben inderdaad al overgrootomama.'

Een Saar snapt wat nodig is!

woensdag 26 januari 2022

TERUG IN DE TIJD

 

Bladeren in fotoalbums. Ouderen met mooie herinneringen en helder van geest doen het graag. Voor ouden van dagen met geheugenproblemen is foto's van vroeger kijken niet altijd een feest van herkenning. De vergeelde craquelé kiekjes stroken niet met hun werkelijkheid en kunnen hun betekenis en glans verloren hebben, ondanks dat het bijbehorende gevoel beklijft. Datzelfde geldt voor hun kalenderleeftijd. Een aangeboden album zal daarom weggeduwd of genegeerd worden. Deze op internet gevonden humoristische spreuk slaat de spijker op de kop en doet het altijd goed bij de doelgroep.

Een Saar snapt wat nodig is!

dinsdag 25 januari 2022

TANDENFEE

Na het middagmaal blijft er draadjesvlees achter tussen de kiezen van Vivian. Zij, wanneer ze de voordeur opent: 'Wat bof ik dat jij komt. Er zit me wat in de weg.' Routineus heb ik altijd wegwerphandschoenen in mijn zak. Ze overhandigt me een plaatje met twee muizentandjes voorin en een dikke kleefklonter in het gootje. Gebitten zijn best wel onsmakelijk, maar deze prothese is bijna schattig. Nu het plaatje uit haar mond is, kan ze zelf met haar vinger etensresten verwijderen die daar niet thuishoren. Ze smeert ze op de tissue die ik - altijd voorbereid zijn - gereed heb. Uiterst voorzichtig verwijder ik de toffee en reinig het plaatje. Ze spoelt haar mond met water en ik geef haar de schoongemaakte prothese aan. Ze doet 'm ondersteboven in haar mond. Moi: 'U lijkt wel een muisje zo.' Ik laat haar in de spiegel kijken. Ze moet net als ik lachen om de uitstekende tandjes. Vivian: 'Het zit ook raar. Tijdens het eten ook al, ik kon niet bijten. Moi: 'Dat snap ik. Haal 'm er maar uit en probeer 'm eens op uw onderkaak te plaatsen.' Daar zit het plaatje helemaal op zijn plek. 

Vivian is zo opgelucht en dankbaar dat ze 'de tandenfee' carte blanche geeft: 'Ik doe de hele middag wat jij zegt.' We maken er over en weer grapjes over. Af en toe is het nodig om haar aan de gedane belofte te herinneren. Met een giechelend guitig muizensnuitje: 'O ja, klopt. Ik zou doen wij jij me opdraagt.' We hebben een uiterst genoeglijke middag waar ze als was in mijn handen is. Zelfs de wijkverpleegkundige die binnenkomt wanneer ik vertrek, profiteert van haar belofte, hoor ik later.

Een Saar snapt wat nodig is!

maandag 24 januari 2022

HOOFDZAKEN


Mevrouw loopt tegen de honderd. Ze wil koste wat kost het heft in eigen hand houden. Prima, zou je zeggen, maar de aanhoudende gedachten om alles te willen regelen (wat ze niet meer kan), maken haar erg onrustig. Moi, als het even welletjes is geweest: 'U heeft veel te veel aan u hoofd. Nergens voor nodig. U bent met pensioen, dus u hóeft niets meer te doen.' Zij koppig: 'Ik heb altijd alles zelf gedaan, dan weet ik dat het goed gebeurd.' Moi: 'Daar heeft u groot gelijk in. Toch zou ik u willen vragen om mij het genoegen te gunnen u te vertroetelen.' 

Het is hoe je de boodschap brengt. De gunfactor is een inkoppertje. Ik gebruik het geregeld bij haar. Haar vermoeide lichaam zet de radertjes aan het omdenken: verwennerij is eigenlijk zo gek nog niet. Meestal wil ze een massage, nu, met een verzoenend lachje: 'Ik zou graag krullers in mijn haren willen en dan net zo'n mooie krullen als u krijgen. Kan dat bij mij ook?' Krulspelden heeft de mevrouw met de korte coupe die nodig een kapper kan gebruiken niet. Wel heeft ze nu de haren wat langer zijn, iets slag van zichzelf. Ik pak twee krulborstels uit de la van haar kaptafel en draai die om en om in haar haren vast. Beetje lak (windkracht 11) erop en er ontstaan zowaar golfjes. Mevrouw voelt aan haar hoofd. Blij: 'Ik heb krullen!' 

Een Saar snapt wat nodig is!

DRAADJE LOS

 

Thuis kiep ik de op kleur gerangschikte doos met Gütermann garen om in een plastic zak. Ik rommel er wat in zodat het een warboel wordt. In de zorginstelling zitten enkele dames en heren aan de grote tafel die ik hiermee blij kan maken. Sorteren en ordenen is een tijdsbesteding waarmee je je hoofd leeg maakt. Denk aan de ouderwetse verzamelingen postzegels, sigarenbandjes, speldjes, sleutelhangers, knopen, et cetera. Een zak met oude wol is ook gewild. Wanneer je met meerdere mensen aan tafel zit, levert het bovendien gespreksstof op. Iedereen heeft zijn eigen herinneringen.

Mijn linker tafeldame naast me start meteen met de klosje op kleur en grootte te zetten, de rechter windt, door mij geholpen, garen op ... en ook weer af: prima, want zo blijven we bezig. Haar buurvrouw met kromme heksenhanden door artrose kijkt graag toe. De mannen genieten van het gekakel en gegiebel. 'Net een kippenhok', kletst eentje zich op de knieën. De afwachtende Riet kan haar nieuwsgierigheid niet bedwingen en rolt met het rollator dichterbij. Na onze noeste arbeid een tijdje bekeken te hebben, vraagt ze: 'Heb je ook naalden bij je?' Moi: 'Hoezo vraagt u dat?' Zij bloedserieus: 'Omdat ik een draadje los heb en ik dacht dat u dat wel kon fixen.'

Een Saar snapt wat nodig is!

donderdag 20 januari 2022

WEGBLIJVERS



Met de belofte dat het voor haar familie makkelijker is om aan te waaien, heeft Agaath het verder-weg-huis waar ze het reuze naar haar zin had, verruild voor haar huidige onderkomen. Ik heb het al vaker meegemaakt in andere zorginstellingen. Zet het rondwarende coronavirus een streep door de goede voornemens of is het een van de andere legitieme redenen (besmettingsangst) waardoor bezoekafspraken niet worden verzilverd? Daarnaast heeft niet iedereen een goede ouder-kind band en kan niet iedereen omgaan met de aftakeling en/of ziekte van een dierbare.

Als de corona-pandemie ons wat geleerd heeft, is het ook dat bezoek krijgen niet altijd een pre is. Soms worden bewoners die zo gebaat zijn bij hun bekende structuur zo onrustig van dat bezoek - hoe vreemd dat ook klinkt - dat je zou wensen dat er niemand voor diegene komt. Overstuur, in de war en verdriet (oud zeer) dat naar bovenkomt, kunnen de toestand van de bezochte bewoner (dagenlang) verergeren.

Ben jij net zoals ik benieuwd wat de uitkomst zal zijn wanneer 25 februari 2022 de coronamaatregelen worden opgeheven? Worden er nieuwe uitvluchten verzonnen of wordt er massaal op visite gegaan?

  je moet er zelf wat van maken 
leg jouw dag niet (altijd) bij een ander neer

LIEVE HEMEL

Niets meer in het verschiet en een afbrokkelend verleden. Dementie is een vloek voor wie eraan lijdt en voor hun naasten. Resi is zo oud dat ze zelfs haar kinderen heeft overleefd. Haar einde nadert. Ze voelt het, wij merken het. Het is een kwestie van dagen voordat ze onverwacht verwacht zal omkiepen. Resi is klaar met haar aardse bestaan. Als ze kon, zou ze de tijd vooruitduwen. Ze kijkt reikhalzend uit naar een hereniging in de hemel, want allen die haar dierbaar zijn, hebben reeds de vleugels uitgeklapt en zijn opgestegen. 

Iedereen die gelooft in een hiernamaals heeft daar een eigen voorstelling van. Resi heeft een boel vragen. De voornaamste: zal ze haar familie terugvinden? Een ding weet ze zeker: je komt er alleen terecht als je lief en oprecht bent geweest. Ik kan bevestigen dat zij meer dan hemelwaardig is.

Resi: 'Ik heb nooit meer iets van ze vernomen. Denk je echt dat ze het daar goed hebben?' Moi vlinderachtig: 'Het moet er goed toeven zijn, want er is nooit iemand teruggekeerd om zijn beklag te doen.' Mevrouw glimlacht. Ik zie haar dubben: 'Waar zit u nog mee?' Zij diep nadenkend: 'Wachten zij mij op of zoek ik hen? En hoe weten ze wanneer ik arriveer? Voor een vliegreis boek je een ticket.' Nu plooien mijn mondhoeken: 'Misschien houdt Petrus aan de poort dat bij?' Ze komt moeizaam omhoog. Ik ondersteun haar. Vanachter de pendule pakt ze de bijbehorende antieke opwindsleutel. Triomfantelijk toont ze 'm: 'Nu begrijp ik waarom die daar al zo lang nutteloos ligt. Het is de sleutel van de hemelpoort.' Ik onderdruk een grijns: in de drang om hun te doel te bereiken kunnen dementeren heel slim heel ver gaan. Resi vastbesloten en op haar allerliefst: 'Mag ik nu gaan alsjeblieft?' Ik zou haar goede reis willen wensen, maar ze is nog niet op weg naar boven.

Een Saar snapt wat nodig is!

maandag 17 januari 2022

LOESJE SPREUK

 

Over en weer plagen en uitdagen bevestigt de gelijkwaardigheid tussen mensen. Je bent geen breekbare broze bejaarde, maar een mens die het waard is om mee te sparren. Humor brengt sjeu in het leven. Deze typische uitspraak doet ouderen (glim)lachen. Voor hen voelt het als een serieuze waardering van de ouderdom: Ik tel (nog) mee!

MANTRAMIDDAG

Buiten is in nevelen gehuld. Binnen is er plaatselijke bewolking. 'Er hangt een schaduw over me heen', laat tachtiger Femi weten. De zuster: 'Het is ook mistroostig weer.' Femi: 'Ik bedoel: mijn mama is er niet.' Als een mantra zingzeurt ze: 'Mamamamamamamam. Voor haar hoop ik dat de spreuk - of zo je wil het gebed - het bedoelde magische effect, want haar moeder is al decennia geleden in rook opgegaan. Mevrouw kan met wat hulp mijnerzijds uitleggen waarom ze haar mama mist: 'Geborgenheid kun je niet uitleggen. Dat is een gevoel.' 'Mijn mama is ook overleden.' 'Ik mis haar ook', probeer ik een van gedeelde-smart-is-halve-smart te bewerkstelligen. Ze kijkt geïnteresseerd op. Moi, zielig op zijn clownesk: 'En ik ben nog wees ook.' Op de een of andere manier biedt het haar troost. Moi: 'U wilt zich weer gekoesterd voelen. Zullen we elkaar steunen met een knuffel?' Ze laat zich tegen me aanhangen. Ik hoor zachte mompelmamamamamammmmmm. Moi, na enkele minuten overstappend op een lichtvoetiger onderwerp: 'Heintje zong toch (ik schmier) maaaaamaaaaa, je bent de liefste van de hele wereld.' Femi: 'Je laat me altijd weer lachen.' Met een opgeklaard gezicht wijst ze naar de drie door mij uitgezochte versjes van Toon Hermans die goed bij haar situatie passen: 'Lees je ze nog een keer voor, hij was zo'n wijs man. Toon weet altijd goede raad.' Die mantramiddag voorkomen de opgezegde versjes meer dan eens een terugval naar trieste gedachten.

Een Saar snapt wat nodig is!

zondag 16 januari 2022

KINDERWERK


Mevrouw is gedesoriënteerd. Ze herkent de voor haar bekende omgeving niet. Een hoogbejaarde persoon met (beginnende) dementie laten landen op een (nieuwe) plek in het heden. Achter de benadering zit een hele filosofie. Was het maar altijd kinderwerk: geen discussie en in tien seconden geregeld. Zij: 'Mag ik naar huis?' Moi vriendelijk: 'U bent hier thuis.' Zij, oprecht blij: 'Oke, da's gemakkelijk, hoef ik niet weg.' Mevrouw gaat over tot de orde van de dag.

Een Saar snapt wat nodig is!

dinsdag 11 januari 2022

MISTY


Ligt het aan de dikke papmist dat liedje MISTY uit het pre-digitale tijdperk boven komt drijven? Wie zal het zeggen. Dankzij de enige echte popprofessor (mijn broer) vind ik de onbekende zanger terug en staat veel te vroeg gehemelde mam extra in de spotlights. Op het hoesje dat ik doorgestuurd krijg, zijn namelijk stickers (in onze jeugd een zeldzaamheid en zeer gewild) van mams pantykleur geplakt. Zou Ray geweten hebben dat hij hiervoor de inspiratie was? Als clown prince of country zal (ja, hij leeft nog) hij het vast weten te waarderen.

maandag 10 januari 2022

GESNEDEN KOEK

Kuub krijgt zijn zin niet. Hij is herstellende van een koutje en zijn familie wil niet dat de broze man naar buiten gaat. Ik plant hem in zijn relaxstoel voor het raam: 'Zo kunt u, dicht bij de radiator, toch een beetje van buiten genieten. Uit frustratie houdt de stijfkop zijn luiken stijf gesloten. Ik laat 'm even met de rust. Om de impasse te doorbreken - hij kan niet eeuwig blijven slapen (dat kan wel maar liever niet nu) en we willen vergeten dat er frustratie was - heb ik voor de snoeperd een foefje. Ik loop op mijn tenen naar hem toe en leg voorzichtig een gevulde koek op een servetje op zijn knie. Geen beweging. 

Ik loop de kamer uit, trek de deur niet helemaal dicht en doe lookie lookie door de kier. Nu is het afwachten. Ik meen dat ik 'm door zijn wimpers naar de deur waarachter ik verdwenen ben zie gluren. Ik zet theewater. Er zal geen minuut verstreken zijn als de vingers van zijn rechterhand de koek naar zijn mond brengen. Ik lach in mijn vuistje:  gesneden koek, mensen zijn zo voorspelbaar. Mijnheer veegt met het servet de kruimels van zijn mond, zijn spencer en zijn broek. De ketel fluit, ik giet het water in de thermoskan en laat de thee even trekken. Wanneer ik 'm een al iets afgekoeld kopje thee breng, vraagt hij rechtop zittend met een kwajongensgezicht: 'Krijgen we er geen koekje bij?' Ik knipogend: 'De koekjestrommel moet nodig bijgevuld worden. Een droog biscuitje is alles wat erin zit. Zijn hand reikt naar het biscuitje: 'Touché.' 

Een Saar snapt wat nodig is!

zondag 9 januari 2022

LOGEERKAMER

De olijfkleurige gordijnen van peau de pêche zijn toe, maar we horen de hagel tegen de ruiten striemen. Wanneer ik mijn overjas pak, nodigt Conny me uit: 'Je mag best blijven slapen, maar dit is mijn bed.' Moi: 'Dat begrijp ik. Het bed is alleen voor jezelf. Conny: 'Dat vind ik ook. Niemand mag in mijn bed. Waar slaap jij dan?' Ze vindt het altijd vervelend wanneer ik haar laat in de avond verlaat, gemakshalve geef ik als antwoord: 'Ik slaap in het logeerkamertje.' Zij: 'Ach, ja daar heb ik helemaal niet aan gedacht. Mijn dochter woont nu op zichzelf. Welterusten.' Moi, haar een kushandje bij de deur toewerpend: 'Truste lieverd.'

Een Saar snapt wat nodig is!

zaterdag 8 januari 2022

VAN MIJ

Je wordt ouder en ouder. Je lichaam krimpt en kraakt. Zelfs je bezittingen reduceren tot het hoognodige. Omringd door een bed, een stoel met bijzettafeltje, een kledingkast, soms een tv en familiefoto's. Wanneer je verplicht hebt moeten ontspullen, zijn de weinige dierbare bezittingen extra kostbaar.  Iedere oudere van dagen vindt er het zijne of hare van. Uit de vergaarbak ...

'Wat een gezellige kamer heeft u.' Riet: 'Allemaal ouwe meuk. De goede spullen zijn verdeeld onder mijn kinderen of weggegeven aan nichtjes en neefjes. Rommel is het. Rommel waardoor je je helemaal afgedankt voelt. Er is niets hier waar ik aan gehecht ben.'

Geertje weet precies wat van haar is en wat van het huis. Omdat ze het gisteravond koud had, hangt de plaid nog over de bedrand. Vol afschuw wijst ze ernaar: 'Die! Die moet weg, die is niet van mij.'

Bea toont zich bezitterig, wanneer ik het Delfts blauwe kaststel bewonder: 'Dat is van mij.' Moi bevestigend: 'Dat is van u.' Bea geniet niet van complimenteuze aandacht voor haar eigendommen, maar wordt er juist onrustig van. Moi: 'Alles ligt ook vast op papier.' Ondeugend: 'Of heeft u net als mijn oma al naamstickers op de achterkant/onderkant van de voorwerpen geplakt.' Bea wijs: 'Stickers kan je eraf krabben en papier kan kwijtraken.'

Frans kan het geen bal schelen hoe zijn kamer eruitziet. 'Weg ermee', sputtert hij. 'Ik ben d'r klaar mee. Met alles.' Hij opent een lade waar een kleine verzameling zilveren lepels in ligt. Demonstratief: 'Kijk, lepels. Wat moet ik ermee? Ik heb al maanden geen eten gezien.'

Een Saar snapt wat nodig is!

woensdag 5 januari 2022

WOORDENSCHAT

Mijn broer bevestigde laatst spontaan wat mij lang geleden ook was opgevallen, maar dat diep in mijn geheugen opgeslagen lag. Mijn ouders waren zeer origineel in het taalgebruik. Woorden werden verhaspeld, in archaïsche vorm gebruikt of in het Gelders en Limburgs dialect verbasterd. Pappi's verbaaltaal lees je in een volgende blog, eerst mam.

Mijn moeder was voorzien van een grappige en intuïtieve geest. De geboren pleaser maakte het graag anderen naar de zin. Het lag niet in haar aard om onaardig te zijn tegen iemand. Ze was een optimistische (woorden)schat die op velerlei vlakken haar creativiteit inzette. Zo ook in het bedenken van bijnamen voor mensen uit haar omgeving, iets dat ik vanwege de privacy bij mijn schrijfopdrachten met veel plezier onbewust nabootste. En ja, zonder het te weten, waren die fake namen soms waar.

Hier had ze spass aan:

Ze nam altijd een cadeautje mee als ze op bezoek ging. Gewoon een kleinigheidje voor de aardigheid. Zij noemde dat een 'klein geitje'.

Een provinciaalse achterbuurvrouw waar ze een hekel aan had kreeg de positievere lading: troetie. Een samentrekking van trut en moetie (Mutti), maar je associeert het met troetelen.

Als gediplomeerd coupeuse moesten haar creaties perfect zijn en precies passen: wanneer ze 'dat pies pesas' zei, was het kledingstuk door haar strenge keuring gekomen. De armen achterwaarts in de mouwen van een aangeboden jas steken, is : 'Piep in.' Deugde het  van een ander niet dan was het een maaksel van 'lek me vestje'. Vond ze zichzelf of een andere vrouw er mooi uitzien dan was het compliment: 'Chique de Paris.'

Wanneer iemand onaardig was qua taalgebruik in ons bijzijn, gebruikte ze steevast de memorabele woorden van Wim Sonneveld: 'Niet op reageren, Lena.'

Verstoppen was verstoppelen, omdat dat de activiteit meteen grappig maakte.

Op haar boodschappenlijst stond achter 1 blik ananas, caïfas. Een link naar Kajafas, een hogepriester uit het nieuwe testament. Het is een verwijzing naar hoe de katholieke opvoeding er vroeger inhakte.

Door haar lage bloeddruk viel ze meer dan eens flauw. 'Ik voelde me al zo kweps (gammel)',  zei ze dan naderhand.

'Keskesikesa' is fonetisch voor qui-est-ce que c'est que ça. 'Wat is dit (nou)?' Ze gebruikte het om intelligent(er) voor de dag te komen als ze ergens geen antwoord op had. Aangezien weinigen in haar tijd Frans spraken, scoorde ze er altijd mee; niemand wilde immers voor dom versleten worden.

Als ze een beetje raadselachtig wilde doen, klonk het opgeruimd: comme si, comme ca.  (Het kan zus of zo zijn.)

Ze bracht als persoon vrolijkheid, dat dikte ze ook aan met verhaspelingen zoals: dat is niet de gedoeling.

Al naar gelang de situatie noemde ze haar echtgenoot, mijn vader: pap, pipa of pipaatje. Nooit bij zijn voornaam Cor.

'Avondrond morgen mooi weer aan boord, morgenrood water (regen) in de sloot' is een oude spreuk die teruggaat tot voor Christus. Er zijn heel veel varianten op. Mijn moeder stoeide tot  onze grote hilariteit, ook altijd met de volgorde van de woorden.

Mijn moeder was een huismus. Misschien had ze ook wel agorafobie, maar dat bestond toen nog niet. Voor het verjaardagscadeau van mijn broer maakte ze ooit heldhaftig een uitzondering. In de Rambam store vroeg ze naar de langspeelplaat van Hoera Hiephiep (Uriah heep). Het werd een klassieker thuis.

Toen de stang van het balkon lawaaierig vibreerde noemde ze dat een brulboei. Wij, geconditioneerd op lachwekkende woorden: 'Hoe verzint ze het.' Laat het nu een bestaand woord zijn dat de monteur die de stang kwam fiksen ook bezigde. Mam vond het maar wat prachtig.

Iemand die milde kwajongensstreken uithaalde was voor mijn moeder een vlegel, voor mijn vader was zo'n kind een doerak.

Als mam iets jammer vond zong ze: 'Schade um die Träne in der Nahacht.' Pas om mijn zestigste! kom ik erachter dat dit uit het liedje 'Liebeskummer lohnt sich nicht van de Zweedse Schlagerzangeres Siw Malmkvist stamt.

Het welbekende kaakje of biscuitje bij de thee dat Verkade onder de naam Maria koekje op de markt bracht, noemde mijn vier-uur-kopje-thee-moeder een mariekoekje naar haar vriendin, waarvan de man Thé heette.

Aardappels heetten bij ons geen aardappels of petatte, maar piepers. Tijdens het schillen was het elke keer: da's zo gepiept!

En wie leuk gek deed, was een oelewapper!

AFHANKELIJK

handreiking

Oda logeert sinds een weekje in een verpleeghuis. Zij: 'Ben ik voortaan afhankelijk?' Moi vergoelijkend: 'Een beetje wel.' Oda stuurs: 'Dat wil ik niet.' Moi constaterend: 'Dat valt u zwaar.' Zij: 'Nou en of. Dat wil ik echt niet.' Moi: 'Hulp aannemen is niets om u voor te schamen, hoor. U heeft het verdiend om verwend te worden. Bovendien: het geeft een goed gevoel om anderen te helpen. Dat weet u uit ervaring zelf. Nu is het tijd om de zusters het genoegen te gunnen u te hulp te schieten.' Zij: 'Oh, van die kant heb ik het nooit bekeken. Dan is het goed.' Soms moet je iemand een aanvaardbare reden geven om een situatie te accepteren.

Een Saar snapt wat nodig is!

dinsdag 4 januari 2022

GUUS KOM NAAR HUUS

Guus revalideert na een operatie. Net als iedereen die na een onvoorziene opname een tijdelijk ander verblijf krijgt 'opgedrongen', blijft een vermoeide Guus in de late avond herhalen dat hij naar huis wil. Bokkend en mokkend: 'Jullie willen me allemaal ompraten om hier te blijven slapen.' Moi: 'We kunnen u niet dwingen om naar bed te gaan. Het is gewoon goed bedoeld. We zien dat u oververmoeid bent. Het is zaak dat u fit blijft. Dat bevordert het herstel.' Zalvend: 'Des te eerder kan Guus naar huus.' Na een stilte om alles bij meneer te laten bezinken, moet humor ons redden. Hij, afgezwakt brommend: 'Jullie willen me allemaal ompraten.' Moi, op mijn allercharmants wiegend als een dansmarietje en toch kordaat: 'En .. lukt dat een beetje?' Guus is ineens 360 graden gedraaid. Glimlachend: 'Dat doet u uitstekend. Rol me maar naar mijn kamer.' Beleefd aanvullend: 'Alstublieft.'

een Saar snapt wat nodig is!

BABYBOOMER

Ze is van de babyboomgeneratie. Een progressieve vrijdenker met shaggy en breekbaar Armandkapsel in identiek vaalrood. Ze is geboren in '54 en opgegroeid in woelige welvaart. De seksuele revolutie, de hippietijd, flowerpower, ontzuiling en ontkerkelijking en onder andere de politieke verschuiving van rechts naar links heeft haar generatie mee in gang heeft gezet. Sinds kort woont ze intern en dat valt bar tegen. Ze wil niets liever dan naar huis. Aan mij de taak om haar zo aangenaam mogelijk door de dag te loodsen. We liggen elkaar. Na een paar Woodstocksongs vraagt ze of ik haar naar huis kan brengen. Het is altijd zo'n pijnmoment, maar ik kan niet anders dan aangeven, dat dit voortaan haar domicilie is. Zij tegen mij: 'Blijf jij?' Het is nog vroeg in de middag dus ik zeg ferm: 'Ik blijf.' Het is niet echt jokken; ik blijf er niet wonen, maar ik ben er wel tot halverwege de avond. Zij: 'Oké, als jij blijft, blijf ik ook. Draai nog maar een plaatje.'


Een Saar snapt wat nodig is!

maandag 3 januari 2022

PIJPENKRULLEN

 

Een cliënte met kort kapsel: 'U heeft prachtige lange lokken.' Voordat ik het complimentje in ontvangst kan nemen, zegt ze: 'Ik ben stikjaloers. Kunt u ze niet vastbinden?' Ik schiet in de lach: 'Wilt u ook krullen?' Zij: 'In mijne steile haren houdt zelfs geen permanent. Maar lange haar is altijd een droom geweest.' Moi: 'Ik zal zien wat ik kan doen.' Ik kam met de houten borstel met rubber afgetopte pennen vanaf haar kruin tot over de rug. We kletsen over vroeger: grote strikken in het haar, papillotten, haren drogen bij de kachel, pijpenlokken tot op de bips. Ineens probeert ze met haar rechterarm op haar rug te voelen: 'Mijn lengte is denk ik tot aan de bh-band?' Met inventiviteit, humor en fantasie kom je een heel eind.

Een Saar snapt wat nodig is!

zondag 2 januari 2022

GENERALE

Mevrouw maakt zich best zenuwachtig voor haar verjaardag. Nergens voor nodig, want haar kinderen hebben alles geregeld van boodschappen tot nieuwe kleding. Het is meer dat ze niet weet wat te verwachten en of anderen tevreden zijn. De poets heeft zelfs geboend en de volle koelkast bevestigt dat alles in huis is. Mevrouw is echt een schat, maar door haar verstrooidheid onzeker. Moi: 'Zullen we net als bij een musical uw verjaardag repeteren?' Ze weet niet wat ze er zich bij voor moet stellen, maar stemt in. Tijdens de generale geniet ze van wat zij 'zo'n verwennerij' noemt.

Ballonnen worden opgepompt en op kerstbalgrootte in de van kerstversiering ontdane kerstboom gehangen. Met de  ballon die uit de boom buitelt spelen we eventjes volleyballon, want ... we moeten verder met het programma. Een afgescheurde slinger van crêpepapier krijgt een tweede kans als boa. 'Veel te sjiek voor mij', sputtert ze, de boa schikkend om haar hals, voor de show tegen. De overige smalle regenboogslingers hangen we samen in de boom. De postbesteller levert (hoe toepasselijk) een vroege verjaardagskaart af die mag pronken op het dressoir. 

Na de handengymnastiek worden haar handen gemasseerd met Dove; zo zijn ze voor het handen schudden op haar verjaardag zacht en soepel. Zij zich Gordons komische uitspraak herinnerend: 'Dove voor doven.' We moeten er samen om grinniken. Uit al haar kleding zoeken we een blouse voor haar uit - ik schuif natuurlijk de blouse naar voren die de dochter voor haar heeft aangeschaft. Ik kap haar coupe in voller model en blush lichtjes haar wangen. Moi: 'Op uw verjaardag straalt u op de foto.' Ik zet 'Lang zal ze leven' in en zij valt in en wijst naar zichzelf. Om de generale echter dan echt te laten lijken, oppert mevrouw om één gebakje op te offeren. Om straks haar nieuwe kleding te beschermen, doe ik haar een wit linnen servet voor met de uitleg: 'Sjieke mensen dragen servetten.' Mevrouw: 'Wat een verwennerij valt mij toch ten deel.' Ze bedankt me zo vaak dat een mens er verlegen van zou worden. Zij: 'Echt, ik kan niet jariger worden dan met jou hier nu. Dankjewel lieverd, ik voel me heel speciaal.'

Een Saar snapt wat nodig is!

zaterdag 1 januari 2022

IK BIN VAN JANSE

Het was een feestmaand vol extra aandacht en lekkernijen die in het nieuwe jaar voortduurt. Sinterklaas, kerst en in zorghuiselijke kring heffen we de glazen op 2022. Mijnheer Janse wordt morgen 99, zijn tafelgenoot bereikte vandaag de 80. Janse schampert leuk: 'Broekie, die komt pas kijken.' Mijnheer Janse wil graag de overtreffende trap zijn: ik bin van Janse en dat wil ik weite, ik bin zoë gruëts ... Tijdens de nieuwjaarstoost klinken we met de woorden: 'U gaat voor 100 op de teller toch? Wat zeg ik: voor de oudste Janse!'  Daar heeft hij wel oren naar. De zuster weet toevallig dat de oudste achternaamgenoot 106 en één dag is geworden. Janse: 'Dat is veel te lang, daar ga ik niet op zitten wachten.' Moi voorstellend: 'We zouden een beetje kunnen foetelen door de regels te versoepelen. Bijvoorbeeld wat 99'ers OEPS! van de lijst schrappen, dan staat u in no time bovenaan. Janse floept er zonder nadenken met een royaal armgebaar alsof hij deze bijna eeuwelingen gratie verleent, uit: 'Gum ze maar uit.'

een Saar snapt wat nodig is!