HARTVERWARMENDE HUMOR

 

Humor relativeert. Als samen kunnen lachen en humor behoren tot je standaarduitrusting, dan ben je het waard om serieus genomen te worden. Deze lieve dames vroegen gewoon om een cartoon!

Warm Hart Zorghuizen

KERSTKAARTEN

 

De nagenoeg blinde Willemien meet haar populariteit aan het aantal kerstkaarten. Voor haar heb ik geen kerstkaart, maar decoratieve houten schaatsjes waar ik mijn wens voor haar aan heb gehangen. Ze voelt de vorm: 'Van die laarzenschaatsen heb ik altijd willen hebben. Nooit gekregen natuurlijk. Daar was geen geld voor.' Gelukzalig zuchtend: 'Ik heb er meer dan tachtig jaar op moeten wachten, maar nu heb ik ze toch!' Ze is er blij mee. Nog blijer wordt ze van de stapel kerstkaarten die ik haar overhandig. Zij is de laatst levende in de familie dus houd ik drie kaarten van collega's in mijn handen en een stapeltje bewaarde van mezelf van verleden jaar. Ik duw ze in haar handen. Ze is dik tevreden met het aantal mensen dat aan haar denkt. 

Moi: 'Ik zal ze voorlezen. Willemien: 'Fijn, want ik heb geen macht meer in mijn handen.' Ik lees fantasiewensen voor van bedachte buurvrouwen, vriendinnen, familie en de kapper. Ze 'kent' ze allemaal: 'Ach wat leuk van Jan en Thea, Beppie is zo'n schat die al vanaf ons trouwen een kaartje stuurt, oh Margot die leeft dus nog ...'  Of Willemien het meespeelt omdat ze denkt dat ze afzenders moet kennen of dat ze een nog grotere fantasie heeft dan ik, laten we een mysterie. Hoe dan ook geniet ze. De middag vliegt om. Wanneer ik mijn jas en tas haal, zegt ze oprecht: 'Wat hebben we het fijn gehad! Maar nu ben ik moe, voldaan moe.'

Saarstories

WHITE CHRISTMAS

 

Het is kerstavond en we zitten voor de kerststal waar we traditiegetrouw de beeldjes dichter naar het stalletje schuiven. Ineke en ik discussiëren nog een beetje wie er van de herders voor mag dringen. Ineke geamuseerd: 'Zet de mannen maar bij Jofes en de schapen naast Maria. Zo gaat het op partijtjes ook altijd.' Jofes brengt fondantkleurige herinneringen boven net als elke generatie gerelateerde muziek. Ik weet zeker dat Ineke uit de tijd is van Bing Crosby en white christmas. 

Via Spotify draai ik de liedjes af van de meest verkochte kerstelpee allertijden. Achter haar schitteren ledlampjes in een minitree op het dressoir. Ik zit met een groene kerstmuts op tegenover haar. Natuurlijk draai ik de kersthit uit mijn kindertijd mele kalikimaka in de hoop dat ze dat ook herkent. Met fonkelende ogen zoekt ze mijn hand en vindt die: 'Oh, dat ik dat nog mag horen.' Haar bibbervingers tappen met de muziek mee. Ineke: 'Ga jij naar de nachtmis? Ik allang niet meer. Soms naar het kapelletje.' We hebben het over hoe Kerstmis van vrede op aarde is veranderd in een willekeurig feest van vreten op aarde. En dat daar voor- en nadelen aankleven. Ineke vindt het hier en nu gezellig. Uit het niets: 'Heb jij de sauzenbroodjes uit de diepvries gehaald?'

ROLSTOEL

Mina was in haar actieve leven een fervent tennisster tot dementie haar zo aftakelde en zelfs in een rolstoel dwong. De compleet op haar aangepaste hightech uitvoering accepteert ze desondanks niet. Ze klaagt en kermt zo hard dat zelfs slechthorende medebewoners opkijken: 'Ik heb pijn in mijn arm. Het komt allemaal door die rotstoel. Mijn armen liggen de hele dag raar.' Mina wordt gemonitord en is minutieus onderzocht. Er is geen aanleiding gevonden voor pijnklachten.

Ik breng haar op andere gedachten door de waarheid te bespelen. Moi: 'Komt het wellicht van het tennis?' Mina met gespitste oren open voor opties: 'Tennis?' Moi: 'Ik meende gehoord te hebben dat u vanmiddag een potje tennis heeft gespeeld. Klopt dat niet?' Mina twijfelt. Moi: 'Ik hoorde ook dat u gewonnen heeft. Ik heb er geen verstand van, maarrr zou het kunnen dat u uw backhand zo fanatiek heeft ingespannen dat u er tijdelijk last van heeft?' Mina bevoelt haar pols, terwijl ze eerder elleboogklachten aangaf: 'Nou je het zegt. Dat heb ik vaker gehad. Dan heb ik me vast weer uitgesloofd. Ik haat verliezen.' Ze gooit haar hoofd achterover. Moi: 'Opgelost! Het mooie is dat we weten we dat het morgen weer over is.' Ik kijk haar prijzend aan: 'Feit blijft dat u gewonnen heeft.' Mina bevoelt haar pols, schikt zich comfortabel in de rolstoel, trekt ingenomen met zichzelf haar schouders op: 'Natuurlijk heb ik gewonnen.' We horen haar niet meer over pijnklachten. 

KORTE KERSTVERHAALTJES

 

Aan de hand van ingestuurde korte verhaaltjes in het KBO PCOB magazine die ik aan haar voorlees, wordt haar geheugen opgefrist. De onderwerpen verweef ik met haar eigen leven: het knikengeltje, de collectezak waar je verplicht iets in moest doen terwijl je spaarvarken lonkte, de harde houten kerkbanken zonder kussen die voor de welgestelden vooraan op de eerste rijen waren, koude voeten in te krappe schaatsen, ijsbloemen op de ruiten en echte kaarsjes in de kerstboom. Ik neem haar mee naar de vijftiger jaren toen haar kinderen klein waren. Ze gaat er met glinsterende oogjes vol in op. Voor even is ze weer de jonge moeder met klokkend teddymanteltje, gehaakte baret en gesatineerde mof van konijnenbont.

Een Saar snapt wat nodig is!

WIE IS MARIA?

De kerststal moet worden opgezet. Ik vertrouw op omi. Zij afwijzend: 'Ik ken die beeldjes niet.' Ouderen moet je een beetje aanzwengelen. We hebben grotpapier om te verfrommelen, kussens en een dikke deken om een heuvel van te bouwen, fluorescerend groen mos uit het bos, een ondermaats stalletje en een zowaar complete kerstgroep. Alles ligt onder haar handbereik en vanzelfsprekend gaat ze er in mee. Er is een vaste volgorde om alles neer te zetten maar daar doet omi niet aan.

Elk gipsbeeldje bespreken we. Het eerste is een keeshond, die gaat in het hok (het stalletje). Kees heeft een baasje nodig. 'Mag dat ook een vrouwtje zijn?' vraagt omi die zelf honden hield. Ik pak Maria met steil bruin haar en een knielende herder met blonde lokken en een baard. Ik toon ze van achteren. 'Wie is wie?' Omi wijst de blonde aan, want Maria heeft licht haar. Dat dacht ik ook. Ik draai beide beeldjes om. Proest. Zij: 'Maria heeft een baard! Die valt af!' De donkere knielt bij de hond neer. Ik pak kindje Jezus. Zij royaal: 'Leg 'm er maar bij. Zo moederziel alleen is niet leuk.'

Maria krijgt een man, ondanks of omdat ze onbevlekt ontvangen is. Omi hoofdschuddend: 'Dat we dat ooit geloofden. En die Jozef op zijn 'schandalen' dat was maar een sufferd in mijn ogen. Die liet zich voor het karretje spannen.' Ik stel olijk voor: 'Als we dan toch mogen kiezen, laten we Maria kennismaken met een andere man.' Omi kiest meteen een koning. Ze viel voor de kroon: 'En hij heeft geen baard, dat prikt. Hij is knap, (bruin dus welvarend omdat hij tijd genoeg heeft om te zonnen) en hij heeft vast huisbediendes, dan hoef ik nooit meer te koken.' Voor mij is het bijna spelen met Barbie en Ken.

Ik pak de os en de ezel: 'Welke links en welke rechts?' Omi: 'Zet ze maar rug aan rug dan houden ze elkaar warm. Het is koud waar ze wonen.' De kameel spreekt niet tot de verbeelding. Die ontbrak bij haar en bij ons thuis. Omi: 'Zet 'm maar bij de os en de ezel. Ze eten vast hetzelfde, da's gemakkelijk met voeren.' Voeren? Ik pak een donkere kamelenverzorger met felrode lippen in een kleurrijke uitdossing. Ze giebelt: 'Dat is geen verzorger dat is een man met een handtasje.' Ik had net omi's nagels rood gelakt en giebel: 'Zal ik zijn nagels ook rood lakken?' Omi was vroeger veel te braaf vandaar dat ze nu van ondeugend zijn houdt. Al durft ze dat meestal niet. Met bravoure: 'Doe maar!' Ik doop het kwastje in de rode lak. Ze pakt me bij mijn arm. Schroomvallig om zich heen kijkend: 'Laten we het maar niet doen.' Gegiebel onder het getouwtrek, maar we zien ervan af natuurlijk. Ik pak vier overgebleven koningen, waarvan we een tot herder bombarderen.Omi mag ze namen geven. De originele zijn ons even ontschoten. Omi: 'Tegen Driekoningen weten we het wel weer.' Ik zet door en omi doopt ze: Wiel, Michel en Leonard. Schaapjes zijn er niet bij. Ik gevat: 'Hebben we ook geen gemekker.' Omi heeft dezelfde humor. Nu is het afwachten hoelang het kersttafereeltje in dezelfde setting blijft. De overgebleven koningen gaan natuurlijk op zoek naar hun verloren broer.

Een Saar snapt wat nodig is!

KLEVERE

 

In een hoekje van de activiteitenruimte pest ik met een jokeraarster. Als klaveren koning op de stapel ligt, zegt ze: 'Ik kan niet. Ik heb geen klevere.' Ik vergeet haar er helemaal op te wijzen dat ze er ook een koning in een andere kleur of een joker op mag leggen, want: klevere! Eindelijk gerechtigheid! Van jongs af aan zeg ik klevere en iedereen corrigeert me of vindt het op z'n minst raar. Nu is er zelfs KlevereTien speciaalbier. Extra leuk dat naast KlevereTien een fles SchuppenBoer staat. Pappi die voor hij aan de wijn ging graag een 'Brands' lustte, sprak zo 'schoppen' uit.

LOOPROUTE

De mevrouw die ik bezoek heeft in een onbewaakt ogenblik de tegelvloer in de badkamer gekust. Het kan overal en iedereen gebeuren. Waarschijnlijk mede door de pijnstillers is ze opgewekt. Geen betutteling of gedoe voor deze stoere chicky. Dus vraag ik haar of ik een grapje dat ik al heel lang in mijn hoofd heb, mag maken. Geamuseerd draait ze haar hoofd met flinke buil erop naar me toe: 'Ik rekende erop.' Moi: 'Hoe voelt dat nu als gevallen vrouw?  Ze zou bijna uit haar rolstoel kukelen van het lachen: 'Echt weer iets voor jou. Ik, de braverik, een gevallen vrouw. Haha.'

Normaal stiefelt ze wat af op een dag. Ze is binnenkort jarig. We houden ons een tijdje bezig met het uitkiezen van haar outfit inclusief feesthoedje (mag ik dat nu al op?) haar verjaardagsmenu. Geen soep (bleh), groene erwtjes, gebakken krieltjes met een tartaartje en champignonsaus, komkommersalade (voor degenen die niet van erwtjes houden) en als toetje aardbeienbavarois. Mevrouw is al vergeten dat ze is gevallen; een van de zeldzame voordelen van dementie. 

Om te voorkomen dat ze probeert op te staan, volg ik met haar in de rolstoel haar vaste looproute en houd ik dezelfde rituelen aan die zij onderweg pleegt te doen zoals voelen aan deurklinken en lichtschakelaars. Rije, rije, rije in een wagentje. Mevrouw sukkelt in slaap als een baby in een wandelwagen. Wanneer ik na een uurtje stop, opent ze haar ogen: 'Fijn dat je me gereden hebt, maar morgen loop ikzelf weer.'

 

We gaan aan tafel. Wanneer iemand bezorgd naar haar gezondheidstoestand vraagt antwoordt ze in de veronderstelling dat ze jarig is: 'Ik heb een fanfanfantastische dag beleefd.' In plaats van geblesseerd, voelde zich jarig. Zo makkelijk kan het zijn om iemand een goed gevoel te geven.

Een Saar snapt wat nodig is!

LA VACHE QUI RIT

Een rolstoelbewoonster op de psychogeriatrische afdeling loeit en schreeuwt. Zij kan er niets aan doen het is haar ziekte. Het oorverdovende geluid heeft ook impact op mijn cliënte die haar handen tegen de oren drukt. Ze smeekt bijna: 'Laat het stoppen. Alsjeblieft.'

Ik ga op ooghoogte voor de bewoonster staan en vraag met een vriendelijke stem en een softe uitdrukking op mijn gezicht: 'Mag ik u vragen om zachter te schreeuwen?' Zij verbaasd: 'Zachter?' Ik houd met een glimlach de handen tegen mijn oren gedrukt. Zij, alsof ze net pas beseft dat ze schreeuwt en dat iedereen dat hoort: 'Okeeee ...' Voordat ik kan antwoorden pakt ze me bij mijn hand en bedelt: 'Doe je dan lief tegen mij? Zeg wat in het Frans dat vind ik mooi.' Flitsgedachte: olala, Frans. 'Monchou, Boursin et la vache qui rit', floep ik eruit. Ze klapt in haar handen, lacht als de Franse lachende koe: 'Dat vind ik nou humor.' 10 minuten weldadige stilte door normaliseren. Daarna horen we de sirene weer loeien.

Een Saar snapt wat nodig is!

TIME TO SHINE

 

Elke schoen heeft verzorging nodig. Zelfs schoenen van rolstoelers of cliënten die meestentijds binnenshuis verblijven. Toch wordt schoenpoetsen vaak verzuimd. Een schoenpoetsactiviteit (ook enig om te combineren met het schoenzetritueel) met authentieke borstels, blikje schoenmeer en een oud stoofje (of wijnkistje) om de voeten op te zetten trekt altijd 'klanten'. Herinneringen drijven boven en verhalen komen los: in de keuken met het schort aan en een rij schoenen van hier tot ginder als je een groot gezin had. En dat had men in het begin van de vorige eeuw. Het imitatiebontje is in trek om de schoenen te boenen en alle neuzen te laten glimmen. 'Iemand wegwerphandschoenen nodig?' 'Nee, die hadden we vroeger ook niet. Wij waren gewend om onze handen vuil te maken.' Gerimpelde rimmetiekvingers vol ouderdomsvlekken en diepe groeven worden trots getoond.' 

Tijdens de gymnastiek is het time to shine: Wie draagt gepoetste schoenen? Hilariteit alom.

SCHATPLICHTIG

Pappi had een lijfspreuk die hem door het leven hielp: je bent het aan de gesneuvelde kameraden verplicht iets van je leven te maken. Die lijfspreuk hield hem bij elke denkbare dip overeind. Overlijdt je partner, je schat, je lieverd, die zo graag had willen doorleven, houd je dan op de been met iets soortgelijks. Bedenk dat ook jij schatplichtig bent: jij bent er immers nog wel om van het leven te genieten. Daarom vier je het leven voor twee.

DUVELTJE UIT EEN DOOSJE

 

De kerstman morrelt al aan de deur. We ruimen de als sinterklaascadeautjes verpakte dozen en doosjes op, Sint had zijn opwachting afgelopen week al gemaakt. Bovendien zijn de bewoners met een geheugen als een zeef dat allang vergeten. Ik doe ze telkens in de rollatortas en Paultje (van geboorte Pauline) vervoert ze zo naar het knutselhok. Eentje wordt er door een collega-doosje van de plank geduwd. Ik buk om het op te rapen. Lichte paniek bij een over me heen kijkende en zich omdraaiende Paultje waar ik ben gebleven. Als ik als een pierlala uit een doosje omhoog veer, lacht ze: 'Kiekeboe.' Ik herhaal en herhaal het. Zij doet kiekeboe. Paultje geniet als een kind dat je honderd keer hetzelfde verhaaltje kunt vertellen.

Een Saar snapt wat nodig is!

MIEP

de onvergetelijke en ongeëvenaarde schmoopiesnoet van Alexis (actrice Annie Murphy) in Schitt's Creek

Zoek op YouTube op Alexis en Ted. Boop is trending

Ik kom al best lang wekelijks bij Miep. En toch vergeet ze me sinds kort. Als ik goedemiddag tegen haar zeg, vraagt zij: 'Ben jij Cela?' De zuster heeft het haar ingefluisterd. Ik zet het bijna niet te imiteren Alexis' schmoopiesnoetje op: 'Dat klopt.' Miep keurt me geamuseerd van top tot teen: 'Volgens de zuster moet ik je kennen.' Moi: 'Dat klopt ook.' Miep: Je naam zegt me niets en ik geloof ook niet dat ik je ken. Vaag misschien. Maarrrr je bent een vrolijk type. Net wat ik nodig heb. Zeg maar wat we gaan doen.' Echt fijn als je in de vergetelheid bent geraakt - mes, steek, pijn - en de persoon in kwestie toch een positief gevoel bij je heeft.

Een Saar snapt wat nodig is!