OP LATERE LEEFTIJD VERBLIJD

 

Op latere leeftijd werden mijn echtgenoot en ik toch nog verblijd met een pracht van een dochter. Mijn man was 15 jaar ouder en ik weet nog dat ik dacht: als hij er niet meer is, heb ik haar nog. tijdens een buitenlandverblijf bleef ze aan de man in haar leven hangen. Ik gun haar alle geluk van de wereld, maar ik voelde me zo verlaten. 'Kindervliegen uit', zeiden kennissen. Jullie hebben makkelijk praten, dacht ik dan, met je kinderen en hun gezellige gezin zowat om de hoek.

Toen mijn lichaam me ook in de steek liet en ik de deur niet meer uit kon, zag ik het leven niet meer zitten. Mijn dochter bood aan om bij hen in trekken. Maar naar zo'n vreemd land verhuizen, waar ik de taal niet machtig ben en zij hele dagen van huis is voor haar werk ... Wat moet ik daar?

Een behulpzame mevrouw van de thuiszorg kende het Zorghuis waar ik nou een poosje woon. Door de kleinschaligheid kent iedereen je zo en raak je gauw ingeburgerd. Voor mij voelen de verzorgsters haast als familie. Eén is heel speciaal voor mij omdat ze me doet denken aan mijn dochter op die leeftijd. Dat vertel ik haar niet, maar ik hoop dat ze hier nog lang blijft. In ieder geval tot mijn dagen zijn geteld en ik herenigd word met mijn echtgenoot.

Het Zorghuis maakt het leven leuker!

ZONDE

Zonde dat een oudere eerst thuis moet verpieteren, voordat (er een indicatie is en) het leven weer de moeite waard wordt.

THUIS

Genadeloos tikte de pendule de uren weg. Alleen overgeschoten. De ouderdom zette in rap tempo de vertraging in. Niemand om mee te praten. Er waren dagen dat hij zijn mond niet opendeed. De magnetronmaaltijd stond onaangeroerd op tafel wanneer hij veel te vroeg in de avond zijn bed opzocht.

ZORGHUIS

Na de val komt meneer bij ons. Zijn eenzaamheid lost op. Met leeftijdsgenoten onder elkaar is het ouwe jongens krentenbrood. De zuster die een arm om zijn schouder slaat als hij het even te kwaad heeft. Gezellig tafelen en reuring doen hem zienderogen opknappen. Hij doet er weer toe!

Het Zorghuis maakt het leven leuker

ZORGPLICHT

Een weduwe: ‘Ik had net als mijn kinderen willen reizen, iets van de wereld willen zien, studeren en een baan buitenshuis. Maar dat was in mijn tijd niet weggelegd, al helemaal niet voor vrouwen. Het was verliefd verloofd, getrouwd en zo spoedig mogelijk het eerste handenbindertje baren, anders stond meneer pastoor op de stoep (waar je toen nog ontzag voor had).

Nadat mijn man was gestorven, had ik best wel sjans. Maar ik wil geen nieuwe man meer; je hebt er vooral werk mee. Mannen van mijn generatie willen een kokkin/huishoudster/verpleegster en geen echtgenoot. Pantoffels, de krant en een bolknak bij de rookstoel waren vaste prik als mijn man van zijn werk thuis kwam. Misschien is het eigen schuld, dikke bult en heb ik de lieverd gewoon schromelijk verwend.

In het Zorghuis ben ik ontheven van elke zorgplicht. Misschien raar om het zo uit te drukken, maar ik voel me bevrijd. Ik leid nu een luizenleven en geniet, ondanks wat lichamelijke ongemakjes, van elke minuut.'

Het Zorghuis maakt het leven leuker

EEN WERELD VAN VERSCHIL

 

De 95-plusser komt stilletjes en zeer verward bij ons binnen. In nog geen twee maanden van toewijding staat deze weduwnaar vol in het Zorghuisleven. Goedgeluimd en grapjes makend spaziert hij rond. Hij heeft het hoogste woord wanneer hij geanimeerd uit de doeken doet hoe hij het meisje van zijn dromen, zijn latere vrouw, aan zich heeft weten te binden via correspondentie. Op de dag dat hij naar Nederlands-Indië verscheept wordt, durft hij haar die hij al zolang op het oog had, te vragen om op hem wil wachten.

Elke dag post hij in de Oost een handgeschreven liefdesverklaring. De correspondentie duurt vijf lange jaren. De met romantiek en sierlijke krulletters gevulde liefdesbrieven hebben het beoogde effect: ze groeien naar elkaar toe en blijven elkaar trouw. Bij zijn terugkeer is de jongen een man, en het schuchtere meisje een bloeiende vrouw. Daadkrachtig vraagt hij haar ten huwelijk. Ze valt hem in de armen en bezegelt haar ‘ja ik wil’ met hun allereerste zoen.

De dochter hoort pas op haar moeders sterfbed over de briefwisseling. Dolgraag zou ze over hun smeulende liefde lezen. Zal de vervaagde inkt op vergeeld papier een treffen tijdsbeeld prijsgeven een een opbloeiende hartstocht tussen twee jonge mensen in de late jaren veertig? De koffer met intieme inhoud is in rook opgegaan: nooit zal ze het weten. Maar … zijn haar vaders herinneringen die hij nu met haar deelt niet waardevoller dan lang geleden vastgelegde woorden?

Het Zorghuis maakt het leven leuker

HET PAUWEFFECT

Wanneer meneer X. in het Zorghuis arriveert, kan hij slechts communiceren door lichamelijk verzet en brabbeltaal. Het gegeven advies luidt: geen prikkels en een rustige omgeving. Vooruitgang behoort niet tot zijn mogelijkheden.

Een uitdaging voor de zusters in een huiskamer waar altijd leven in de brouwerij is. Door een-op-een aandacht, letterlijk houvast bieden, aangepaste activiteiten, de juiste medicatie en bewoners waar hij zich aan kan optrekken, voelt meneer zich na verloop van tijd helemaal op zijn gemak. Hij laat zijn weerstand varen en draait in de dagelijkse huiselijkheid mee.

Onverwacht op een middag is er een tijdelijke doorbraak. Meneer spreekt enkele volzinnen als de zuster die zijn hand streelt de naam van zijn vrouw en zijn favoriete computerspel opnoemt. Hij, zacht en duidelijk: ‘Betsie, dat is mijn lieve vrouw jaja. Ze komt ’s middags. Jaja. Computeren vind ik leuk, daar ben ik goed in. Spelletjes. Jaja, hihi, fijn.’ Welke sleutel exact het luikje in zijn hoofd kortstondig opende, valt helaas niet te achterhalen. Alle factoren samen vormen onmiskenbaar het Pauweffect, zoals we dat na meerdere sterke staaltjes zijn gaan noemen: door iemand te accepteren zoals hij is en liefdevol verzorgen zonder te pamperen, bloeit een mens op.

Het Zorghuis maakt het leven leuker

BALLOON CARTOONS

 

Over tekorten aan verzorgend personeel

Voor het Zorghuis maakte ik ook een serie balloon cartoons. En wat vonden de bewoners het leuk om daarvoor op de foto te gaan! Enkele voorbeelden.

Over de vooroordelen ten opzichte van ouderen

Over een gebrek aan persoonlijke aandacht

Het net gestarte Zorghuis op de kaart zetten

Het Zorghuis maakt het leven leuker

PAS VERHUISD

‘Ik zeg geregeld tegen mijn man: ‘Wat hebben we het toch goed!’ Het is een enorme stap om je vertrouwde huis te verlaten, maar we hebben er geen moment spijt van dat we de knoop hebben doorgehakt. We dachten dat we onze zelfstandigheid compleet kwijt waren, maar zo is het niet en zo voelt het niet. Dankzij de hartelijkheid van de zorgmedewerkers en de sfeer bij Warm Hart voelden we ons eigenlijk gelijk thuis. En we zijn nog steeds vrij om te gaan en staan waar we willen. We drinken nog steeds ons wijntje en bridgen met onze vrinden. Zij vinden ook dat mijn man zo is opgebloeid.’

Uit de serie HARTVERWARMERS voor Warm Hart Zorghuizen

DE STOEL

 

In de tv-serie Frasier trok de ‘hulpbehoevende’ vader van Martin Crane met zijn Parson Eddie en zijn geliefde foeilelijke versleten fauteuil in bij zijn pedante zoon met designinrichting. Het geeft aan hoe gehecht iemand aan de eigen stoel kan zijn: door persoonlijk zitgemak en de emotionele binding die iemand voelt met zijn eigen stekkie. 

Mensen zijn territoriale gewoontedieren, ieder individu heeft een eigen comfortzone. Woon je met meerder mensen samen, dan geeft een eigen stoel rust – iedereen weet waar hij aan toe is. Daarom mogen bewoners bij het Zorghuis hun eigen stoel in de gezamenlijke woonkamer neerzetten. Wordt dat niet een allegaartje, hoor ik je denken. Nee, een eclectisch interieur is juiste eigentijds en duurzaam plus door al die vertrouwde meubelstukken voelt de ruimte bovendien gemoedelijk en huiselijk. 

Nog een belangrijke reden om mensen hun bekende stoel te gunnen is dat ze de hoogte en diepte van hun eigen stoel gewend zijn. Bij het opstaan en neerploffen gebeuren en daardoor minder ongelukjes.

Het Zorghuis maakt het leven leuker

ROLLENSPEL

 

In plaats van botweg benadrukken dat zijn thuis niet meer bestaat, schat ik Patron goed in en laat ik de beproefde afleidingsmanoeuvre (van de tuinman) geanimeerd op hem los. De tuinman (pappi) Patron en ik beuzelen in het midden van de eetzaal aan tafel. Patron voelt zich op zijn gemak en durft onbeantwoorde vragen te stellen:

Moet ik hier nu blijven?

Ja, u heeft geboekt. Dus da’s zonde van de centen wanneer u meteen opstapt.

Daar heeft u gelijk in.

U heeft een reservering voor kamer 5.

Hoe weet u dat?

Ik ben de receptioniste. [Patron weifelt] Kijk maar naar de sleutel in uw hand.

Nummer vijf. Klopt! Goed, dan blijk ik slapen. En dan?

Dan wordt u tussen 9.00 en 11.00 uur verwacht in de restauratiezaal voor het ontbijt.

Ja, maar ontbijten is niets apart, dat kan ik aan de andere kant ook!

Hij zwaait zijn hoofd naar de straatkant richting ‘thuis’.

Hier wordt er voor u gedekt en kunt u kiezen uit een ruime keuze. Die luxe heeft u thuis niet.

Hij lacht sluw. Da’s waar. En dan?

Dan zien we wel weer verder. Hier vieren we vakantie en leven we bij de dag.

Dat hele stuk naar huis kan ik niet lopen. [Patron toont zijn wandelstok] Halsstarrig blijft hij herhalen: Hoe kom ik hier morgen weg.

U heeft onthouden dat u telkens door een poule van vrienden en familie wordt opgehaald?

Nou u het zegt!

Dus dan komt dat morgen vast in orde. Om het oneindige vragenspervuur te doorbreken, stuur ik Patron vriendelijk naar zijn kamer: Wilt u even de kamer inspecteren soms? Want, klachten kunnen slechts tot 20.00 uur worden doorgegeven.

Kamer 5, dat is hier beneden?

Ja, eerste deur rechts, meneer.

Ik lach in mijn vuistje. Patron wandelt er met zijn stok naartoe en werpt een korte blik achter deur nummer 5. Dik tevreden steekt hij met een lachend gezicht zijn duim op.

 Het Zorghuis maakt het leven leuker

EEN MOMENT VOOR JEZELF

 

Aanspraak en gezelligheid zijn een van de vele redenen, waarom ouderen bij ons verzorgd komen wonen. Boekenwurm Milly was altijd al op zichzelf. Ze had er nooit moeite mee tot alleen thuisblijven na een nachtelijk collaps in haar grote vertrouwde huis een issue werd. De voorheen bange Milly woont nu warmhartig. Ze hoeft niet altijd aanspraak. Bij de romantische personages in haar boeken kan ze wegdromen, maar de aanwezigheid van vriendelijke zorgzame medewerkers geeft haar ‘voor het geval dat’ dat onmisbare veilige gevoel.

uit de serie Hartverwarmers voor Warm Hart Zorghuizen

BIDDEN TOT JE EEN ONS WEEGT

 

Al onze Zorghuizen bevinden zich in schitterende monumentale panden met een katholieke achtergrond. Vrijdagavond. De mis in de kapel vangt om 19.00 uur aan. Trouwe kerkgangers/buurtgenoten nemen plaats. De pastoor installeert zich achter het altaar, een vrijwilligster van het kerkbestuur haalt bewoners die de dienst willen bijwonen op uit de zaal. Mevrouw S. stoot me aan. Kordaat: ‘Al weken heb ik een open teen aan mijn linkervoet. Ik bid en ik bid, maar het helpt geen fluit. Ik ben zeer teleurgesteld en ga niet mee, voordat mijn gebed is verhoord. ’De begeleidster nodigt mevrouw vrijblijvend uit om de dienst bij te wonen. De opstandige mevrouw S.: ‘Ik heb pijnlijke teen.’ Voordat de vriendelijke begeleidster kan aanbieden om mevrouw naar de kapel te rollen, poeiert mevrouw haar af met een afgemeten: ‘Nee dank u.’

Het Zorghuis maakt het leven leuker!

HUILIE HUILIE

Het onderdeurtje schuine streep ondergewicht van 94 jaar heeft op haar première flink wat noten op haar zang. Haar disgenoten kunnen het gekwek, waar geen speld tussen te krijgen is, niet meer aanhoren en hebben haar achtergelaten aan de eettafel. Iemand die nog zo kwekken kan, is allesbehalve hulpbehoevend, zo redeneren ze. De Frêle Freule: 'Ik heb niemand meer. Mijn familie en vrienden zijn dood. Ik ben eenzaam en alleen.' De zuster laat het even op zijn beloop. Een tafel verder denkt Mijnheer Demijne er het zijn van en duikt dieper in de krant. De Frêle Freule zet het op een kinderlijk snikken: 'Ik eis een praatster. ik houd van praten!' De zuster haalt haar uit de rolstoel en plant haar behoedzaam in een van de relaxfauteuils bij de televisie. 'Au au. Mijn botten doen pijn, ik ben vel over been. Ik wil kussens, heel veel kussens,' pruilt ze. 'Mijn bips moet ingesmeerd worden met Nivea en mijn huid met Zwitsal, Mijn huid is net perkament. Waarom doet niemand dat" Ik eis dat er constant iemand bij me zit. In het ziekenhuis hebben ze dat voorgeschreven.'

De tv-kijkers kunnen de journaallezer niet verstaan en kijken verstoord naar de Frêle Freule. De klaagzang houdt aan: 'Ik wil naar mijn eigen bed, dat is tenminste zacht!' Tante leen rolt haar ogen omhoog: wishful thinking. Zuster W. herschikt de kussens, pakt een stoofje en gaat voor de Frêle Freule zitten. 'Niemand praat tegen me', ze eist voor de zoveelste keer een praatster. Zuster W. sust het infantiele gedrag door liefdevol de knokige handen te strelen en simpelweg te luisteren, want mevrouw is zelf de praatSTER, al heeft ze dat niet door.

Het Zorghuis maakt het leven leuker!

TELEFOONBEDJES

 

Rachel Zweije van blauw gras biedt op het Zomerparkfestival de mogelijkheid telefoonjunkies (tijdelijk) van hun verslaving te bevrijden met als insteek dat je telefoon misschien meer rust nodig heeft dan jij. Ze bedacht er telefoonbedjes voor. 

Mijn invalshoek was om de stokoude geërfde Qphone die wat begint te haperen hier een rustplaats te geven. Een emotioneel pappi-moment van loslaten. Temeer als ik zie dat het uitgekozen stickermannetje onder de aarde ligt. Rust zacht.

 We zijn weer opgeladen. Rachel zorgt goed voor haar logeetjes.

DE KRACHT VAN VERBEELDING

 

Je bent al wat ouder en/of fysiek reizen zit er niet meer in. Als leunstoelreiziger - met of zonder boek - kom je met een beetje voorstellingsvermogen overal.

ROK & ROLLERS

 

Na de studie verloren de vier vriendinnen Ineke, Geertje, Willemijn en Ans die zich destijds gekscherend ‘de rok & rollers’ noemden elkaar uit het oog. Je weet hoe dat gaat. Verliefd, verloofd, getrouwd. Je krijgt het druk met je gezin en elk heeft zo zijn eigen beslommeringen. Zo’n vijftig later ontmoeten Geertje en Willemijn (allebei weduwe) elkaar weer op de begrafenis van Ans. Beiden alleenstaand, zien ze er wel iets in om het clubje van weleer nieuw leven in te blazen. Nummer vier, Ineke, vinden ze na lang zoeken bij Warm Hart. Sindsdien treffen de drie elkaar elke week. Echtgenoot Ferd is er dolblij mee. Hij haalt de vriendinnen (zonder auto) op en neemt hen mee naar zijn vrouw Ineke.

Oude foto’s en vroege herinneringen kenschetsen de middagen. Het begint altijd met de zwart-witfoto van hen vieren, omdat Ineke die herkent: meiden in minijurk of -rok, haren in de krullers, de droogkap naast de kaptafel op de slaapkamer van Willemijns ouders. Klaar voor de dansavond. Ineke wijzend: ‘Dat zijn wij, de rok & rollers!’ Haar vriendinnen geven het standaard grappige antwoord wijzend naar de drie rollators naast hun tafeltje: ‘En op onze oude dag zijn we nog meer rok & roll.’ Elke keer weer lachen ze erom. De aanhoudende regen die hoofdschuddend door het drietal vanachter het raam wordt bekeken, deelt het verhaal van regenkapjes (om de ingedraaide kapsels te beschermen) en koude natte blote benen op de fiets. ‘Kijk eens dames’, schuift Ferd het dienblad met dampende koffie buiten het bereik van Ineke op tafel, zoals de zuster hem heeft onderwezen. De koekjestrommel wordt doorgegeven. De twee dames knikken naar Ineke: ‘Wat worden we weer verwend door Ferd. Houd hem maar goed vast.’ Ineke pakt zijn hand, hij kijkt haar liefdevol aan. Ze ziet zijn vochtige ogen: ‘Niet verdrietig zijn. Geertje en Willemijn zijn er ook voor jou. Ik heb het goed hier.’

uit de serie Hartverwarmers voor Warm Hart Zorghuizen