nu weet niemand meer hoe ik met mijn pop Roosje speelde
er is niemand meer om mijn vroegste herinneringen met me delen
Twee regels uit een dochtergedicht over haar recentelijk overleden moeder. Ze schieten me te binnen als ik op een vaste cliënte pas - de weduwe bezoek ik driemaal per week - die in een soortgelijke situatie verkeert.
Delicate zakdoek met gehaakt randje in haar hand. Rood geaderd oogwit. Vochtige ogen. Mevrouw heeft gehuild voor ik kwam. Ik neem in de gestoffeerde stoel naast haar plaats en wacht af welke kant we op kunnen. De stilte doet zijn werk. Zij vertrouwelijk tegen mij: 'Weet je wat ik het ergste van overleven vind?' Ik schud van nee. 'Dat iedereen die je kent dood is. Je bent niemand meer.'
Zij: 'Ik droomde over mijn man. Dat denk ik althans, want ik weet alleen dat hij jong gestorven is. Verder heb ik geen tastbare herinneringen. Ik heb geen gezicht meer bij hem, waarom hij stierf, of hij lief voor me was, wat hij voor beroep had, hoe we elkaar ontmoet hebben ... En niemand kan dat bevestigen of ontkennen, want iedereen van vroeger dood is.' Nuchter: 'Ik weet geeneens hoe IK eruitzie en wat ik voor mens ben.' Ik streel zachtjes haar wang en vertel haar hoe leuk ze is. Het is vaak de aanleiding om 'het familiealbum' voor de dag te halen.
Er zijn tig oplossingen om verdrietige situaties te verlichten of te verluchtigen. Met humor, omzeilen, er dieper induiken en inventiviteit. Ik koos bij haar voor een fake familie. De verzamelde dossierinformatie over mevrouws geschiedenis bleek vrij summier. Door 'vraaggesprekken' tijdens onze middagen kwam ik achter een deel van haar leven: karakter, normen en waarden, tradities en gewoontes, hoe ze woonde, wat ze meemaakte, wat ze leuk/lekker vond en wat niet. Dat 'niet' wisselde nog weleens. Ik beschreef het allemaal.
In een container vond ik tussen de complete inboedel van een sterfhuis nostalgische foto's. Bij de voor haar geselecteerde familiefoto's mocht mevrouw vertellen wie 'haar familielid' was. Zo vergaarde ze een mamma, oom Lee, nichtje Odette en vijf broers, behalve een echtgenoot. Wat had ik hem graag 'ontmoet'. De foto's plakten we in een oud album (uit mijn privébezit) waar de naam en een eventuele opmerking ('Dit was nadat we op de kermis waren geweest.') bij kwamen te staan. Het fake familiealbum bezorgde haar een verleden, vulde haar eenzaamheid op en leidde af van de Grote Vraag over haar man.